رسم کودک‌همسری و نابرابری در آموزش رسمی دختران روستایی (مطالعه روستاهای شهرستان الشتر)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 کارشناس‌ارشد توسعه اجتماعی دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه تهران، تهران، ایران

2 دانشیار جامعه‌شناسی توسعه دانشگاه تهران، تهران، ایران

چکیده

نابرابری آموزشی، بسترها و عوامل متعددی دارد. در این مقاله که با روش کیفی انجام شده، بسترهای اجتماعی و فرهنگی در مناطق روستایی دارای فرهنگ قبیله‌ای تحلیل شده است. مشارکت‌کنندگان پژوهش که با استفاده از نمونه‌گیری هدفمند انتخاب شدند، 30 نفر دختر کمتر از 18 سال در 16 روستای حومه شهر الشتر بودند که ترک تحصیل کرده‌اند. تحلیل مصاحبه‌های عمیق با روش تحلیل مضمون انجام  شده است. بر اساس یافته‌های پژوهش، بسترهای اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی (مانند سنت‌ها و رسوم فرهنگی، تربیت اجتماعی محلی و قبیله‌ای، اقتصاد خانواده، وضعیت سرپرستی خانواده، و ...) از مهمترین عوامل مؤثر بر ترک تحصیل دختران در مناطق روستایی بوده‌اند. مهم‌ترین عامل مؤثر در میان عوامل موجود، هنجار «ازدواجِ زودهنگامِ» دختران و به تعبیر بهتر «رسم کودک‌همسری» در مناطق مورد مطالعه بوده است. به عبارت دیگر هنجارهای اجتماعی غالب در مناطق روستایی، تقدم ازدواج، خانواده و کار را بر تحصیل و مدرسه به ویژه برای دختران الزام کرده است. در واقع «کودک‌همسری» خود به عنوان رسمی برآمده و تحت تأثیر بسترهای فرهنگی و خانوادگی، عاملی مؤثر بر ترک تحصیل دختران روستایی بوده است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Child Wifehood Custom and Inequality in the Formal Education of Rural Girls (Study on the Rurals of Aleshtar City)

نویسندگان [English]

  • Mohaddese Sayyadian Barkhordar 1
  • Mousa Anbari 2
1 M.A. in social development, social faculty of Tehran university, Tehran, Iran
2 associate professor of sociology of development, university of Tehran, Tehran, Iran
چکیده [English]

Educational inequality has many bases and factors: In this article, which is done with the method of qualitative content analysis (theme analysis), the social and cultural bases in rural areas with tribal culture were analyzed. The research was conducted using a qualitative method and in-depth interviews. The participants of the research were 30 girls under 18 years of age (dropout: who dropped out of school) in 16 rurales in the suburbs of Aleshtar city, who were selected using purposeful sampling. The text of these interviews has been analyzed with thematic analysis method. According to the findings, social, cultural and economic contexts (such as cultural traditions and customs, local and tribal social education, family economy, family headship status, etc.) are the most important factors affecting girls' school dropout in rural areas. Among these factors  the norm of early marriage for girls or in better words “the tradition of  child wifehood ” is the subject of this study in these regions. In other words, the dominant social norms in rural areas require the priority of marriage, family and work over education and school, especially for girls. In fact, the "child wifehood" as a tradition emerged from and influenced by cultural and family contexts, has itself been an effective factor in rural girls dropout.

کلیدواژه‌ها [English]

  • gender inequality
  • social and cultural contexts
  • child wifehood
  • early marriage
ابراهیمی. حبیبه، فخرایی. سیروس (1392). بررسی عوامل اجتماعی مرتبط با ازدواج زودرس در شهرستان نقده. مطالعات جامعه‌شناسی. 6(21). 93-110.
اعظم آزاده. منصوره، رضایی. انیس (1389). نابرابری جنسیتی آموزشی در بخش درود فرامان کرمانشاه. مطالعات اجتماعی روانشناختی زنان. 2. 23-7.
جوادیان. سیدرضا، شمالی احمدآبادی. الهام، ترکاشوند مرادآبادی. محمد، عابدی. محدثه (1398). زمینه‌ها و پیامدهای ازدواج زودهنگام دختران 13 تا 16 ساله (شهرستان اردکان یزد)، مطالعات اجتماعی ایران. 4. 31-54. 
حسینی‌فر. مریم سادات، اکبری. زهرا (1398). بررسی پیامدهای اجتماعی ازدواج زودهنگام بر روند آموزش دختران (مطالعه موردی شهر اسفرورین). پژوهش در آموزش مطالعات اجتماعی. 2.
ریتزر. جورج (1382). نظریه جامعه‌شناسی در دوران معاصر. تهران: علمی.
صداقتی‌فرد. مجتبی، سخامهر. میترا (۱۳۹۲). تأثیر نابرابری جنسیتی بر میزان مشارکت اجتماعی زنان. مطالعات جامعه‌شناختی جوانان. 10. 60-43.
عزیززاده. هادی (1365). بررسی نابرابری دستیابی به فرصت‌های آموزشی بین استان‌های کشور در سال تحصیلی 66-1365. تعلیم و تربیت. 4(15). 55-87.
فرضی‌زاده. زهرا، طالب. مهدی، متوسلی. محمود (1396). بررسی موانع تحصیل دختران روستایی (پژوهشی کیفی). تعلیم و تربیت. 33(129). 115-133.
گروسی. سعیده (۱۳۸۴). بررسی تأثیر باورهای قالبی بر نابرابری جنسیتی در شهر کرمان و روستاهای پیرامون آن. رساله دکتری. دانشگاه شیراز.
مرکز آمار ایران (1395). سالنامه آماری. استان لرستان.
مقدادی. محمدمهدی، جوادپور. مریم (1396). تأثیر ازدواج زودهنگام بر سلامت جنسی کودکان و سازوکارهای مقابله با آن. فصلنامه پزشکی. 40. 31-60.
نوبهاری. مهناز (1399). فراتحلیل مطالعات ازدواج کودکان در ایران: تحلیل علل، پیامدها و راهکارهای آن. مجله علمی علوم انسانی. 6(23). 114-125.
یوسفی‌منش. فرشته (1394). بررسی عوامل اجتماعی فرهنگی مؤثر بر نابرابری جنسیتی آموزشی از دیدگاه دختران دبیرستانی شهر اهواز. پایان‌نامه کارشناسی‌ارشد. دانشکده اقتصاد و علوم اجتماعی. دانشگاه شهید چمران اهواز.
Conrad. P., Barker. K. K. (2010). The Social Construction of Illness: Key Insights and Policy Implications. Journal of Health and Social Behavior. 51(1_suppl). S67-S79.
Hill. A., King. E. (1995). Women’s Education and Economic Wellbeing. Feminist Economics. 1(2): 1-26.
Klasen. S. (2002). Low Schooling for Girls, Slower Growth for All? Cross‐Country Evidence on the Effect of Gender Inequality in Education on Economic Development. The World Bank Economic Review. 16(3). 345-373.
Roby. J. L., Lambert. M., Lambert. J. M. (2009). Barriers to Girl's Education in Mozambique at Household and Community Levels: An Exploratory Study. International Journal of Social Welfare. 18. 342-353.
World Economic Forum (2020). Global Gender Gap Report 2020. www.weforum.org.