«مردم‌شناسی» یا «انسان‌شناسی»: ترادف، انتخاب و تضاد

نویسنده

دانشجو کارشناسی ارشد

چکیده

مقدمه
این نوشته ابتدا به نیت توضیح کوتاهی در مقدمه‌ی رساله برای روشن کردن ابهام برخی واژه‌های متن آغاز شد که انگیزه‌ی کمی فراتر رفتن از ظاهرِ ساده‌ی موضوع، رفته‌رفته، موجب گسترش آن شد؛ به‌طوری که شاید فرمی مستقل برای عرضه گرفته باشد.
حرف اضافه‌ی «یا» در تیتر بالا (که برای تأکید ایتالیک شده) همزمان سه معنی را می‌رساند: هم، به صورتی توصیفی، از «ترادف» عبارات دو طرفش خبر می‌هد و هم می‌تواند «انتخاب» یکی از آن‌ها را به صورت پرسش مطرح کند که کدام‌ یک از آن دو عنوان را برای نامیدن رشته‌ی دانشگاهیِ مورد نظرمان انتخاب می‌کنیم ــ این یا آن؟ و همچنین می‌تواند بر تمایزی ناشی از مفهوم «تضاد»، در این امکان انتخاب، دلالت کند: یا این/ یا آن. از این رو ما (من به کمک راهنمایی دیگران و منابعی که یافته‌ام) نیز، در ادامه، هم انگیزه‌ی انتخاب‌مان را توضیح می‌دهیم و هم به وضعیت حضور و رواج همزمان این دو عنوان در ادبیات علوم اجتماعی کنونی ایران و زبان فارسی، که نوعی ترادفِ زبانی، امکانِ انتخاب و تضاد را همزمان ترکیب و تحمیل می‌کند، اشاره می‌کنیم.

کلیدواژه‌ها


-      ادگار. اندرو؛ پیتر. سج‌ویک (1387). مفاهیم کلیدی نظریه‌ی فرهنگی. ترجمه‌ مهران مهاجر و محمد نبوی. تهران: آگه
-      استنفورد. مایکل (1387). درآمدی بر فلسفه‌ی تاریخ. ترجمه‌ احمد گل‌محمدی. تهران: نی
-      انوری. حسن و همکاران (1385). فرهنگ فشرده‌ی سخن. 2 جلدی. تهران: سخن
-      برت. پاتریک (1397). فلسفه‌ی علوم اجتماعی: به سوی پراگماتیسم. ترجمه‌ محمد هدایتی. تهران: شب‌ خیز
-      بوردیو. پی‌یر (1390). تمایز: نقد اجتماعی قضاوت‌های ذوقی. ترجمه‌ حسن چاوشیان. تهران: ثالث
-      تایتن، جِف تاد (1388). دانشِ کار میدانی. ترجمه‌ ناتالی چوبینه. فصلنامه‌ی موسیقی ماهور. شماره‌ 45. ص 147ـ165
-      رفیع‌فر. جلال‌الدین (1397). مقدمه‌ی مترجم بر مبانی نظری مردم‌شناسی. نوشته‌ ژاک لومبار. تهران: خجسته
-      ریویر. کلود (1379). درآمدی بر انسان‌شناسی. ترجمه‌ ناصر فکوهی. تهران: نی
-      زند وکیلی. مهدی (1383). مردم‌شناسی فرهنگی. قم: پژوهشکده تحقیقات اسلامی. زمزم هدایت
-      سالزمن. فلیپ کارل (1388). فهم فرهنگ. ترجمه‌ محمدامین کنعانی. تهران: افکار
-      سوسور. فردینان دو (1382). دوره‌ی زبانشناسی عمومی. ترجمه‌ی کورش صفوی. تهران: هرمس
-      شِرَت. ایوُن (1387). فلسفه‌ی علوم اجتماعی قاره‌ای؛ هرمنوتیک. تبارشناسی و نظریه‌ی انتقادی. ترجمه‌ی هادی جلیلی. تهران: نشر نی.
-      صفوی. کورش (1391). آشنایی با زبان‌شناسی در مطالعات ادب فارسی. تهران: علمی
-      فریزر. جیمز جرج (1384). شاخه‌ی زرین؛ پژوهشی در جادو و دین. ترجمه‌ کاظم فیروزمند. تهران: آگاه
-      فکوهی. ناصر (1384). تاریخ اندیشه و نظریه‌های انسان‌شناسی. تهران:  نی
-      فکوهی. ناصر (1389). پیش‌گفتار بر انسان‌شناسی‌شناختی در آزمون میدان پژوهش. نوشته‌ موریس بلوک. تهران: نی
-      فکوهی. ناصر (1391). مبانی انسانشناسی. تهران: نی
-      فوکو. میشل (1378). مراقبت و تنبیه: تولد زندان. ترجمه‌ی نیکو سرخوش و افشین جهاندیده. تهران: نشر نی
-      فوکو. میشل (1383). اراده به دانستن. ترجمه نیکو سرخوش و افشین جهاندیده. تهران: نی
-      فوکو. میشل (1387). تاریخ جنون. ترجمه فاطمه ولیانی. تهران: هرمس
-      فوکو. میشل (1389). نظم اشیاء؛ دیرینه‌شناسی علوم انسانی. ترجمه‌ یحیی امامی. تهران: پژوهشکده‌ی مطالعات فرهنگی و اجتماعی
-      فوکو. میشل (1391). نیچه. تبارشناسی. تاریخ. در تئاتر فلسفه. ترجمه‌ نیکو سرخوش و افشین جهاندیده. تهران: نی
-      فوکو. میشل (1392). دیرینه‌شناسی دانش. ترجمه‌ نیکو سرخوش و افشین جهاندیده. تهران: نی
-      کاسیرر. ارنست (1383). اسطوره‌ی دولت. ترجمه‌ یدالله موقن. تهران: هرمس
-      کالر. جاناتان (1390). فردینان دو سوسور. ترجمه‌ کورش صفوی. تهران: هرمس
-      کتبی. مرتضی (1390). درآمدی بر درآمدی. در درآمدی بر مردم‌شناسی و انسانشناسی. نوشته‌ ژان کوپانس. ترجمه‌ حسین میرزایی. تهران: ثالث
-      گیدنز. آنتونی (1383). جامعه‌شناسی. ترجمه‌ منوچهر صبوری. تهران:  نی
-      لاینز. جان (1391). درآمدی بر معنی‌شناسی زبان. ترجمه‌ کورش صفوی. تهران: علمی
-      لومبار. ژاک (1397). مبانی نظری مردم‌شناسی. ترجمه جلال‌الدین رفیع‌فر. تهران: خجسته
-      لوی‌استروس. کلود (1376). اندیشه‌ی ابتدایی و ذهن متمدن در اسطوره و معنا. ترجمه‌ شهرام خسروی. تهران: مرکز
-      لیوتار. ژان فرانسوا (1384). وضعیت پست‌مدرن: گزارشی درباره‌ی دانش. ترجمه‌ حسینعلی نوذری. تهران: گام نو
-      مرلوـ پونتی. موریس (1391). جهان قدیم. جهان مدرن. ترجمه‌ فرزاد جابرالانصار. تهران: ققنوس
-      مریام. آلن. پ. (1396). انسان‌شناسی موسیقی. ترجمه مریم قرسو. تهران: ماهور
-      مُلینو. ژان (1389). پدیده‌ی موسیقایی و نشانه‌شناسی موسیقی. ترجمه‌ ناتالی چوبینه. فصلنامه‌ی موسیقی ماهور. شماره‌ 47. ص 87 ـ157
-      مورن. ادگار (1374). روش؛ 1. طبیعتِ طبیعت. ترجمه‌ علی اسدی. تهران: سروش
-      موس. مارسل (1394). رساله‌ی پیشکش. ترجمه‌ لیلا اردبیلی. تهران: علمی و فرهنگی
-      وبر. ماکس (1385). مفاهیم اساسی جامعه‌شناسی. ترجمه‌ احمد صدارتی. تهران: مرکز
-      Geertz. Clifford (1973). The Interpretation of Cultures. New York: Basic Books
-      Merriam. Alan. P. (1964). The Anthropology of Music. Evanston, Illinois: Northwestern University Press