مراسم طلب باران در حوزه کویری ایران

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

کارشناس ارشد پژوهشکده مردم‌شناسی میراث فرهنگی

چکیده

آب در فرهنگ و آداب و رسوم اجتماعیِ تمام مناطق، مذاهب و ادیان از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. آب سبب حیات است و باران فرودآورنده حیات و زندگی. از آن جا که ایران کشوری است که مساحت زیادی از آن در منطقه خشک و کم‌آب بیابانی و کویری قرار دارد، همیشه با مشکل کم‌آبی و خشک‌سالی روبرو بوده است. به همین دلیل آیین‌های متنوع و متفاوت باران‌خواهی را در سراسر این پهنه می‌یابیم که بسیاری از آن‌ها با اساطیر کهن پیوند می‌خورند. باران‌خواهی در ایران به دو روش انفرادی و گروهی انجام می‌شود، اما اکثر مراسم طلب باران در ایران به شکل فعالیت گروهی است و با ساز و آواز و رقص آیینی، یا نماز و دعا همراه می‌شود. در مراسم باران‌خواهی ترانه‌هایی خوانده می‌شوند که در هر گوشه‌ای از ایران گویش مخصوص به خود را دارند، ولی تقریبا از درون‌مایه یکسانی برخوردارند. این مراسم در شهرهای حوزه کویری نیز با آداب و رسوم، اشعار و ترانه‌ها و مراسم خاص همراه است. پژوهش حاضر نگاهی به مراسم باران‌خواهی در این منطقه از ایران دارد.
 

کلیدواژه‌ها


-         صحیفه سجادیه
-      احمدی ری­شهری، عبدالحسین (1375). سنگستان. بوشهر: بوشهرشناسی.
-      انوری، حسن (1381). فرهنگ بزرگ سخن. جلد ششم. تهران: انتشارات سخن.
-      بهار، مهرداد (1374). تیشتر فرشته با شکوه باران آور. کلک. شماره 67.
-      ـــــــــــ (1388). نگاهی به تاریخ و اساطیر ایران باستان. تهران: نشر علم.
-      بیرونی، ابوریحان (1321). آثارالباقیه. ترجمه‌‌اکبر دانا سرشت. تهران: کتابخانه خیام.
-      پورداوود، ابراهیم (1347). یشت‌ها (گزارش). جلد 1. تهران: کتابخانه طهوری.
-      پیرایه مشفق، زهرا (1383). تاملی بر تیر تیشتر و اپوش. فرهنگ، 51-52، پاییز و زمستان.
-   جعفری دهقی، محمود (1389). گزارش منوچهر جم از تیشتر باران ساز در متن فارسی میانه دادستان دینی، زبان شناخت. پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی. سال اول. شماره دوم. پاییز و زمستان.
-      دوستخواه، جلیل (1370). اوستا؛ کهن­ترین سرودهای ایرانیان. گزارش و پژوهش اوستا. جلد2. تهران: انتشارات مروارید.
-      رجبی، پرویز (1384). دانشنامه ایران. تهران: انتشارات دائره المعارف بزرگ اسلامی.
-      روحانی راوری، حسین (1390). تالو؛نمادباران­خواهی. فصل­نامه پژوهش­گران فرهنگ. شماره بیست و نهم. سال دهم.
-      عاشورپور، صادق (1387). نگاهی به مراسم باران­خواهی چمچمه­خاتون. فصلنامه تئاتر. شماره 42 و 43.
-   علیزاده آهی، فرهاد (1380). «بررسی جنبه‌های نمایشی مراسم تمنای باران در ایران». استاد راهنما. دکتر سید مصطفی مختاباد؛ استاد مشاور، دکتر فرهاد ناظرزاده کرمانی، دانشکده هنر.
-      فرخ نیا، رحیم (1382). نظریه‌های مردم‌شناسی. اراک: نشر نویسنده.
-      فرسیو، سهراب (1381). سه رسم کهن ازدیاد آب و طلب باران. فصل­نامه فرهنگ و مردم. شماره 3 و 4. پاییز و زمستان.
-      قریب، بدرالزمان (1348). طلسم باران از یک متن سغدی. نشریه‌‌ انجمن فرهنگ ایران باستان. شماره 1. سال 7.
-      لنسکی، گرهاردوجین (1369). سیر جوامع بشری. ترجمه ناصر موفقیان. تهران: انتشارات انقلاب اسلامی.
-      محمدیان مغایر، زهره (1383). ترانههای عروسک باران. کتاب ماه هنر. فروردین و اردیبهشت.
-       مشکور، محمد جواد (1357). فرهنگتطبیقی عربی با زبانهای سامی و ایرانی. تهران: بنیاد فرهنگ ایران.
-      میرشکرایی، محمد (1380). انسان و آب در ایران. تهران: کمیته ملی آب ایران.
-      ـــــــــــــــــــ  (1359). کوسه­گردی، صحنه معاصر(نشریه انجمن تاتر ایران). شماره اول. اسفندماه.
-      نعمت طاوسی، مریم (1391). رمزگشایی پاره­هایی از آیین­های باران­خواهی ایران. مجله مطالعات ایرانی. دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه شهید با هنر کرمان. سال یازدهم، شماره بیست و یکم.
-      نگهبان، عزت الله (1372). حفاری هفت تپه دشت خوزستان. انتشارات سازمان میراث فرهنگی کشور.
-      هینلز، راسل جان (1368). شناختاساطیرایران. ترجمه ژاله آموزگار و احمد تفضلی. چاپ اول. تهران. انتشارات چشمه.