مردم نگاری پیشه سنگ تراشان شیر سنگی در مناطق بختیاری نشین

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

دبیر آموزش و پرورش

چکیده

شیر یکی از نقشمایه‌های پر تکرار در هنر ایرانی ، به ویژه هنرهای تجسمی است. با استناد به یافته‌های باستان شناسان، قدمت بکار گیری این کهن الگوی جانوری در هنر و آیین‌های ساکنان ایران و به ویژه در هنر آرامگاهی، به چند هزار سال پیش برمی‌گردد. شیر‌سنگی نمادی جانوری است که از دیر باز به نشانه شجاعت و دلیری بر آرامگاه بزرگان ایل بختیاری استقرار یافته است. این نوشتار با مطالعه میدانی وضعیت کنونی ساخت شیر‌سنگی، انواع آن، شناخت عوامل موثر در عرضه و تقاضای آن به عنوان یک کالای هویتی در مناطق بختیاری نشین و ارائه آمار کارگاه‌های فعال شیر تراشی، در پی روشن کردن رابطه این نماد با الگوهای حاکم بر تفکر اهالی فرهنگ بختیاری است. داده‌های گردآوری شده به شیوه مردمنگاری (با ابزار مصاحبه و ضبط صوت و تصویر) با رویکرد نشانه شناسی ساختاری تحلیل شده است. طبق یافته‌های این مطالعه، انطباق ویژگی‌های زیستی شیر ایرانی و زیستگاه آن با قلمرو بختیاری‌ها و با شیوه کوچندگی که از دیر باز شیوه غالب زندگی در این منطقه بوده است و همچنین ارتباط تنگاتنگ انسان و حیوان دراین شیوه زندگی به عنوان عوامل انسانی و زیست محیطی موثر در این نماد پردازیها شناخته شده‌اند. شیرسنگی علاوه بر نقش آرامگاهی در آیین‌های شفا و باروری نیز نقش داشته است و در باور بختیاری‌ها جایگاه ویژه‌ای دارد لذا این مطالعه به عوامل روان شناختی اجتماعی، سیاسی و فرهنگی که در حفظ و دوام این نماد نقش داشته‌اند نیز پرداخته است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The Ethnography of Stone Lion Cutting Craft in Bakhtiari Territories

چکیده [English]

Lion is a repetitive motif in Iranian art especialy in visual ones. According to archaeologists , this animal has been reproducted in Iranian arts and crafts along thousands years. As animal symbol, ston lions are installed on the grave of the Bakhtiari strong and important persons as a sign of courage. This is a fieldwork research on current situation of stone lion cutting as a craft, its workshop and the cultural factors affecting its offer and demand in Bakhtiari territories. The observational and interviewal data which are necessory for an ethnographical approach are collected from the region and are got to analyse and interpret by emphasis on their symbolic and semiotic aspects. The findings show that the symbolism and activities related to stone lion cutting have been affected by (adapted to) the Bakhtiari territories as a natural factor and also by the close relationship between humans and animals in Bakhtiari life style as an effective cultural factor. Furthermore, ston lion plays role in healing and fertility rituals because it has special place in Bakhtiari beliefs. So its survival can be explained obviously with the socio- psychological, political and cultural factors.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Bakhtiari
  • cutting craft
  • stone lion
  • symbolism