تأثیرجادوی شباهت در شکل‌گیری باورها و خرافات مردم ایوان

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

دکتری زبان و ادبیات فارسی دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران

چکیده

جادوی شباهت یا تقلید، مبتنی بر این اندیشه است که برای رسیدن به یک هدف یا واقعیت باید به شبیه‌سازی یا تصویرسازی آن واقعیت پرداخت تا طبیعت به تکرار و تقلید آن عمل ترغیب شود. این پژوهش که از نوع مطالعات کیفی است، می‌کوشد با روش کتابخانه‌ای و میدانی به بررسی و طبقه‌بندی باورها و آداب و رسوم شکل‌گرفته بر اساس جادوی شباهت در فرهنگ عامه شهرستان ایوان بپردازد. روش نمونه‌گیری، گلوله‌برفی بوده که با استفاده از مصاحبه نیمه‌ساختاریافته، آداب و رسوم شهرستان ایوان را در هفت روستای آن بررسی کرده است. نتایج این پژوهش که طی پنج ماه انجام شد، نشان می‌دهد که برخی از باورها و آداب و رسوم در فرهنگ عامه ایوان بر پایه جادوی شباهت شکل گرفته‌اند که این موارد در دَه بخش یعنی باورهای مرتبط با ازدواج، بارداری، تولدِ نوزادان، درمان و بلاگردانی، باروری و برکت‌بخشی، عزاداری، خال‌کوبی، جادوی سیاه، اشیاء و حیوانات گمشده و دفع مهمان ناخوانده بررسی و تحلیل می‌شود که از این میان به‌ترتیب، باورهای مرتبط با نوزادان، باروری ‌و برکت‌بخشی، درمانی‌ و بلاگردانی، ازدواج و بارداری انعکاس بیشتری نسبت به سایر باورها دارد. به‌نظر می‌رسد این امر ریشه در اهمیت فرزندان به‌عنوان نیروی کار و عامل حفظ کیان خانواده و به‌نوبه خود خیر و برکت در زندگی روستایی و معیشت جامعه کشاورزی دارد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

The Effect of Homeopathic Magic on the Formation of Beliefs and Superstitions of the People of Ivan

نویسنده [English]

  • ayoob Omidi
Ph.D. in language, Shahid Beheshti university, Tehran, Iran
چکیده [English]

The magic of similarity is based on the idea that in order to achieve a goal or reality, one must simulate or depict that reality so that nature is encouraged to repeat and imitate that action. This research, which is a type of qualitative study, tries to investigate and classify the beliefs and customs formed based on the magic of similarity in the popular culture of Ivan city by the means of library and field methods of data gathering such as semi-structured interviews. The sampling method was snowball in the seven villages of Ivan city. The results of this research, which was carried out over five months, show that some beliefs and customs in Ivan's popular culture have been formed based on the magic of similarity, and these cases are in ten sections: beliefs related to marriage, pregnancy, and the birth of babies, therapy-blogging, fertility and blessing, mourning, tattooing, black magic, lost objects and animals, and getting rid of uninvited guests are examined and analyzed, among which, respectively, beliefs related to babies, fertility and blessing , therapy-blogging, marriage and pregnancy reflect more than other beliefs. It seems that this is rooted in the importance of children as a labour force and a factor in maintaining the family and in turn a blessing in the rural life and subsistance of the agricultural community.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Ivan city
  • popular culture
  • beliefs
  • superstitions
  • similarity magic
آزادگان. جمشید (1384). تاریخ ادیان ابتدایی و قدیم. تهران: سمت.
آموزگار. ژاله (1393). تاریخ اساطیری ایران. تهران: سمت.
ایونس. ورونیکا (1381). شناخت اساطیر هند. ترجمۀ باجلان فرخی. تهران: اساطیر.
بلعمی. ابوعلی محمد (1378). تاریخ‌نامه طبری. تصحیح محمد روشن. تهران: سروش.
بهار. مهرداد (1391). پژوهشی در اساطیر ایران. تهران: آگاه.
پالس. دانیل (1389). هفت نظریه در باب دین. ترجمۀ محمد عزیز بختیاری. قم: مؤسسه امام خمینی.
جاهودا. گوستاو (1363). روانشناسی خرافات. تهران: فرهنگ نشر نو.
حقی. مریم و محجوب. فرشته (1400). جادوی گره در فرهنگ عامه مردم ایران. مجله فرهنگ و ادبیات عامه. 39. 283-325.
دهخدا. علی اکبر (1373). لغت‌نامه. تهران: موسسۀ لغت­نامۀ دهخدا.
ذوالفقاری. حسن(1392). درمان عامیانه نزد مردم ایران. مجلۀ طب سنتی اسلام و ایران. 4(2). 138-160.
----------- (1396). باورهای عامیانۀ مردم ایران. با همکاری شیری. تهران: چشمه.
 
رضایی. فاطمه (1395). تأثیر جادوی هومیوپاتیک بر فرهنگ عامه (مطالعۀ موردی شهرستان نجف آباد). انسان­شناسی و فرهنگ.
رضی. هاشم (1383). جشن­های آب. تهران: بهجت.
شاله. فلیسین (1346). تاریخ مختصر ادیان بزرگ. ترجمۀ منوچهر خدایار محبی. تهران: دانشگاه تهران.
شعیبی. فاطمه (1392). روانشناسی خرافات. تهران: انتشارات الکترونیکی.
شکورزاده. ابراهیم. (1363). عقاید و رسوم مردم خراسان. تهران: سروش
شین‌دشتگل. هلنا. (1386). خروس سفید از متن تا تصویر. فرهنگ مردم. 21-22.
34-47.
صرفی. محمدرضا (1391). باورهای مردم کرمان. کرمان: دانشگاه شهید باهنر کرمان.
عزیزی‌فر. امیرعباس (1392). بررسی طلسم و طلسم گشایی در قصه‌های عامیانه فارسی. مجله متن‌شناسی ادب فارسی. 49(1). 83-100.
فریزر. جیمز (1387). شاخه زرین. ترجمه کاظم فیروزمند. تهران: آگاه.
قلی‌زاده. خسرو (1389). ضحاک مار گرگسان در اساطیر ایرانی. پیک نو فارسی. 1. 102-78.
کتیرایی. محمود (1378). از خشت تا خشت. تهران: ثالث.
گری. جان (1378). اساطیر خاور نزدیک. ترجمۀ باجلان فرخی. تهران: اساطیر.
ماسه. هانری (1938). معتقدات و آداب ایرانی. ترجمه روشن‌ضمیر. جلد 2. تبریز: دانشگاه.
مستوفی. عبدالله (1384). شرح زندگانی من. جلد 1. تهران: زوار.
موسی‌پور، ابراهیم (1390). خرافات. دانشنامه جهان‌اسلام. جلد 15. تهران: بنیاد دایرة‌المعارف اسلامی.
نسرین­زاده. حسن و نشانی. فرخنده (1396). بررسی تأثیر جادوی هومیوپاتیک بر فرهنگ عامۀ مردم بهبهان. دومین همایش ملی نگاهی نو به زبان و فرهنگ عامه. 1124-1139.
 نوروزی. قدمعلی. (1391). باورهای عامه در بختیاری. اهواز: معتبر.
هال. جیمز (1390). فرهنگ نگاره­ای و نمادها در هنر شرق و غرب. ترجمۀ رقیۀ بهزادی. تهران: فرهنگ معاصر.
 Frankle. R. L. S. & Stein. P.L. (2005). Anthropology of Religion. Magic and Witchcraft.  Boston: Allyn & Bacon.
 Neumann, I. B. (2006). Pop goes religion Harry Potter meets Clifford Geertz. european journal of cultural studies. 9. 81-100.
Reichlet. H. (1968). Avesta Reader: Texts, Notes, Glossary and Index. Berlin.