مطالعه مردم شناختی نظام غذایی عشایر استان ایلام

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری مردم شناسی دانشگاه تهران (نویسنده مسئول)

2 هیئت علمی دانشگاه ایلام

چکیده

غذا و چگونگی تامین آن همیشه مهمترین نگرانی انسان بوده زیرا در طول تاریخ مسئله غذا و چگونگی تامین آن یک نیاز مبرم برای بقای آدمی بوده است. این نظام تدارک غذا شامل مجموعه شیوه‌ها و وسائل محسوس و غیر محسوسی است که در هر فرهنگی جهت تولید، نگهداری و توزیع غذا و مواد خوراکی مورد بهره برداری قرار گرفته است. در این مقاله سعی بر این است که پس از روشن کردن مفهوم غذا در میان جامعه عشایری استان ایلام به ویژگی‌های نظام تدارک غذا پرداخته شود. سوالی که در این نوشتار به دنبال پاسخگویی آن هستیم این است که آیا نظام غذایی عشایر استان ایلام تحت تاثیر شیوه زیست کوچندگی و سایر مشخصه‌های این نوع از فرهنگ است؟ نظام غذایی و مواد خوراکی مورد مصرف عشایر کوچنده به دلیل شرایط و اقتضائات زندگی کوچندگی و سازگاری و انطباق با آن شرایط، دسترسی محدود به منابع و مواد غذایی در مناطق روستایی و شهری، نبود امکانات نگهداری و فاسد شدن مواد غذایی و از همه مهمتر رفتارها و عادات غذایی رایج در میان آنها از محدودیت و سادگی خاصی برخوردار است لذا شاهد نظام غذایی و نظام آشپزی متنوع و پیچیده‌ای در بین  این گروه از جامعه نیستیم. با این وجود، این شیوه با سبک زندگی آنها سازگار و منطبق است.

کلیدواژه‌ها


-         اسمیت، آنتونی(1383)، فرهنگ، اجتماع و سرزمین: سیاست قومیت و ناسیونالیسم، ترجمه نورالدین قیصری، فصلنامه مطالعات ملی، شماره 4.
-        برتون، رولان(1380)، قوم شناسی سیاسی، ترجمه ناصر فکوهی، نشر نی
-         بلوکباشی، علی(1392)، آشپز و آشپزخانه: پژوهشی انسانشناختی در تاریخ اجتماعی هنر آشپزی، تهران: نشر فرهنگ جاوید
-         بلوکباشی، علی(1396)، مدخل بلند خوراک در دایره المعارف بزرگ اسلامی، ج 23، صص 132-161
-         بوردیو، پی یر(1390)، تمایز، نقد اجتماعی و قضاو تهای ذوقی، ترجمه حسن چاوشیان، تهران: ثالث
-         بیتس، دانیل ؛ پلاگ، فرد(1375)، انسانشناسی فرهنگی، ترجمه محسن ثلاثی، چاپ اول، تهران: انتشارات علمی
-         خزاعی، راضیه، (1383)، انسان شناسی خوراک و بدن، جنسیت، معناو قدرت، نامه انسان شناسی، دوره اول، شماره 5
-         دیگار، ژان پیر (1369)، فنون کوچ نشینان بختیاری، ترجمه اصغر کریمی، مشهد:آستان قدس رضوی
-         رید، ئولین(1363). انسان در عصر توحش، ترجمه محمود عنایت، تهران: انتشارات هاشمی.
-         سوزوکی، یوکو(1374)، فرهنگ و سیستم اجتماعی عشایر دشمن زیاری بررسی تکنولوژی خوراک در ده آبریز، رساله کارشناسی ارشد، دانشگاه تهران
-         طبیبی،حشمت الله(1378)، جامعه شناسی و مردم شناسی ایلات و عشایر، چاپ اول، تهران: انتشارات دانشگاه تهران
-         علیزاده اقدم، محمدباقر (1389)، تحلیل جامعه شناختی سبک غذایی شهروندان تبریزی، رفاه اجتماعی، شماره 44
-         قادرزاده، امید ؛ (1392)، مطالعه کیفی دلالت‌های معنایی غذا و تناول آن نزد زنان، نشریه زن در توسعه و سیاست، دوره 11، شماره 2
-         گاربارینو، مروین(1377)، نظریه‌های مردم شناسی، ترجمه عباس محمدی اصل، چاپ اول، تهران: نشر دانشگاه تهران،
-         محلاتی، صلاح الدین (1380)، فرهنگ، اقتصاد، سیاست و نظام غذایی، مجله دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه تهران، تابستان و پاییز
-         نوابخش، مهرداد؛ مثنی، ابوذر(1390)، بررسی جامعه شناختی تحولات تغذیه در جوامع معاصر، مجله علوم غذایی و تغذیه، شماره 1
-         ودادهیر، ابوعلی ؛محمد چغلوند، جلال الدین رفیع فر، نسرین امیدوار (1393)، نظام غذایی بومی- سنتی: پژوهشی مردم شناختی در میان قوم لک در مناطق روستایی و عشایری استان لرستان، مجله توسعه  روستایی، دوره ششم، شماره 1
-         Abercrombie, N.; Loughurst, B , (2007), Dictionary of Media Studies, London: Penguin Reference Library
-         Beardsworth, A.; Keil, T., (1997), Sociology on the Menu, An Invitation to, the Study of Food and Society, London: Routledge
-          Fischler, C., (1988), Food, Self and Identity, Social Science Information
-          Macbethm H; Maccancy, J.,(2004), Researching Food Habits: Methods and Problems
-         Ochs, E.; Pontercorvo, C.;  Fasulo, (1996),  Socializing Taste, Ethnos
-         Richards, Audrey, (1932) Hunger and Work in a Savage Tribe: A Functional Study of Nutrition among the Southern Bantu. London: Routledge & Kegan Paul
-          Richards, Audrey, (1939) Land, Labour and Diet in Northern Rhodesia: and Economic Study of the Bemba Tribe. Oxford: Oxford University Press.
-         Valentine, G., (1999), Eating in: Home, Consumption and Identity, Sociological Review, 47 (3): 491-524