مطالعه روابط ساختاری تاچه و نمکدان چهارمحال و بختیاری با رویکرد مردم‌شناسی هنر

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

کارشناس ارشد صنایع دستی دانشگاه هنر اصفان

چکیده

تاچه یکی از بافته‌های کیسه‌مانند بومی استان چهارمحال و بختیاری با ساختاری ویژه است که امروزه نقش کاربردی آن کمرنگ شده و همین امر موجب از دست دادن یادگار بخش مهمی از بافته‌های عشایری که مبنایی برای درک هنر قومی محسوب می‌شوند، شده است.چرا که تاچه بعنوان یک محصول فرهنگی با حرکت از محور انسان در ترکیبی پیچیده از زیست شناسی و فرهنگ،در ساختار خود ابعاد فرهنگی_اجتماعی جامعه آفریننده را محفوظ نگاه داشته و از این رو مطالعه آن ضرورت می‌یابد.در ساختار تاچه نقوش و رنگ‌های گوناگونی که در دیگر بافته‌های چهارمحال دیده نشده و یا دارای وجه مشترک با آن‌ها بوده، بکار رفته است.یکی از آن‌ها،نقش نمکدان چوپانی است که همچون جزیی پایدار در اکثر تاچه ها دیده می‌شود.از اینرو پژوهش پیش رو به روش توصیفی- تحلیلی و تطبیقی بدنبال بررسی تاچه بافی چهارمحال و بختیاری با رویکرد مردم‌شناسی هنر و تطبیق تاچه با نمکدان از حیث ساختار و معناشناسی است.بدین منظور این سوال مطرح بوده که تاچه و نمکدان بختیاری از لحاظ زیبایی شناسی و معناشناسی دارای چه شاخصه‌هایی هستند؟ علت شباهت بخشی از تاچه با نمکدان در چیست؟ روش گردآوری اطلاعات به دو شیوه‌ی میدانی و کتابخانه‌ای بوده است. نتایج بیانگر آن است که تقریباً یک پنجم طرح تاچه‌ها را، نقش نمکدان احاطه کرده است. درواقع متناسب باکاربرد تاچه و نمکدان که محل نگهداری مهم‌ترین نعمت‌های الهی در فرهنگ عشایری -روستایی هستند، از طرح نمکدان بعنوان نمادی مقدس وبرای نشان دادن درجه اهمیت محتوای تاچه استفاده شده،همانطور که امروزه برای آگاهی مصرف کننده،روی هر کالایی نشانی یا جمله‌ای مخصوص نگاشته می‌شود.
 

کلیدواژه‌ها


-         افروغ، محمد(1392).مجموعه مقالات هنر بر اساس فهرست ایرج افشار:فرش ایرانی. تهران: نشر جمال هنر.
-         امیراحمدیان، بابک(1387). پژوهشی درباره ایل بختیاری. تهران: انتشارات آگاه.
-         آریان پور، امیرحسین(1388). جامعه شناسی هنر. تهران: نشر گستره.
-         آهنجیده، اسفندیار(1378). چهارمحال و بختیاری و تمدن دیرینه آن. تهران: موسسه انتشاراتی مشعل.
-         تناولی، پرویز(1377). تاچه های چهارمحال. تهران: انتشارات یساولی.
-         —. (1380)دستبافته های روستایی و عشایری ورامین. تهران: انتشارات یساولی.
-         —. (1370)نان و نمک. تهران: نشر وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
-         دهخدا، علی اکبر(1377). لغت نامه دهخدا. تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
-         قاضیانی، فرحناز(1376). بختیاری ها، بافته ها و نقوش. تهران: انتشارات میراث فرهنگی کشور.
-         کبیری، فرانک(1388). "خورجین و گونه های مختلف آن در استان چهارمحال و بختیاری." فصلنامه علمی پژوهشی انجمن علمی فرش ایران"گلجام" شماره14،68-51.
-         گیرو، پی یر(1380). نشانه شناسی. ترجمه:محمد نبوی. تهران: نشر آگه.
-         مختاریان، بهاره و محمدرضا رهبری(1390). مجموعه مقاله های نخستین همایش انسان شناسی هنر. اصفهان: نشر حوزه هنری استان اصفهان.
-         معین، محمد(1364). فرهنگ فارسی. تهران: نشر امیرکبیر.
-         نوروزی طلب، علیرضا(1389)."جستاری در شکل شناسی اثرهنری و دریافت معنا." باغ نظر شماره14. 86-69.
-         همایون پور، پرویز (1383). زن عشایری و چنته. تهران: نشر چشمه.
-         Biebuyck, Daniel.(1969). "in tradition and creativity in tribal art." introduction (university of california press),: 1-23.
-         fagg, william.(1965). Tribes and forms in african art. new york: tudor.
-         franchis, amedeo de, and john t wertiam.(1976) lori and bakhtiyari flatweaves. tehran: tehran rug society.