تاریخ جهانی، خِرد، و ایده‌ی پیشرفت بنیادهای مردم‌شناسی کلاسیک در دستگاه فلسفه‌ی تاریخ هگلی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

کارشناسی ارشد انسان‌شناسی، دانشگاه تهران- دانشکده‌ی علوم اجتماعی

چکیده

جستجوی منشأ و غایت واحد، بر اساس ایده‌ی «حقایق جاویدان و جهان‌شمول» و عطف به امر پیوسته و امر کلان در پنداره‌ی پیشرفت و ترقی بی‌وقفه‌ی بشریت در رسیدن به غایت ِمبتنی بر نیل به رستگاری، جریانی عظیم بود که در دستگاه فلسفه‌ی تاریخ هگلی به اوج  منطقی و دستگاه‌مند خود رسید. دستگاهی که جهان را به راستی درنوردید و به مثابه‌ی منادیِ تاریخ کلیِ غایت‌مدارِ جهانی، مردم‌شناسی کلاسیک و جامعه‎شناسی کلاسیک و فیلسوفان پس از خود را دانسته یا نادانسته مورد اثر قرار داد. جریان و حرکتی که «جهان را به مثابه‌ی یک کل» با عطف به «مقصود غایی جهان» و در سیرخطی «پیشرفت» تعبیر می‌کرد.
بر این اساس، این مقاله در پی نشان دادن این موضوع است که بنیاد فلسفیِ اصلیِ نظریه‌های مردم‌شناسی کلاسیک بر دستگاه فلسفه‌ی تاریخ هگلی قرار دارد، و قصد دارد با خوانش و تشریح دستگاه هگلی از زوایای خاص و مشخصِ «متافیزیک تاریخ»، «مقصود بازپسین تاریخ»، «آگاهی تاریخی»، «ایده‌ی پیشرفت»، «دوره‌بندی تاریخی»، «دولت»، «خرد به مثابه‌ی اصل پیشینیِ منطقی و غایت مطلق تاریخ»، «امر کلی» و «عامیت و تعمیم»، «اروپامداری»، و «مفهوم کلی انسان»، بستری را برای تدقیق مبانی معرفتی مردم‌شناسی کلاسیک فراهم کند. بنیادهایی که به زعم نگارنده مردم‌شناسی کلاسیک را در تضاد و تقابل نظری با انسان‌شناسی جدید قرار می‌دهد

کلیدواژه‌ها


-         آدرونو، تئودور و هورکهایمر، ماکس (1383). دیالکتیک روشنگری. ترجمه مراد فرهاد پور و امید مهرگان. تهران: گام نو.
-         رواسانی، شاپور. (1380).  نادرستی فرضیه­های نژادی: آریا، سامی و ترک. تهران: انتشارات اطلاعات.
-         فکوهی،ناصر (1386). تاریخ اندیشه و نظریه های انسان شناسی. تهران: نشر نی.
-         کانت، ایمانوئل. (1383).  سنجش خرد ناب. ترجمه م‍ی‍رش‍م‍س‌ال‍دی‍ن‌ ادی‍ب‌س‍ل‍طان‍ی. تهران: امیرکبیر.
-         لوویت، کارل (1386).  از هگل تا نیچه: انقلاب در اندیشه‌ی سده‌ی نوزدهم. ترجمه حسن مرتضوی. مشهد: نشر نیکا.
-         مارکوزه، هربرت (1367).  خرد و انقلاب. ترجمه محسن ثلاثی. تهران: نشر نقره.
-         نقاشیان، بیتا (1391). بدن، دولت، مدرنیته؛ تجربه ی تجدّد ایرانی و تعیّن آن در بدن. پایان­نامه‌ی کارشناسی ارشد رشته­ی انسان‌شناسی. دانشگاه تهران. دانشکده ی علوم اجتماعی.
-         هگل،گئورگ ویلهلم فردریش (1389). پدیدارشناسی جان.ترجمه باقرپرهام. تهران: کندوکاو.
-         ــــــــــــــــــــــــــــ  (1387).  عقل در تاریخ. ترجمه حمید عنایت. تهران: شفیعی.
-         ـــــــــــــــــــــــــــ    (1378). ع‍ن‍اص‍ر ف‍ل‍س‍ف‍ه‌ ح‍ق‌، ی‍ا، خ‍لاص‍ه‌ای‌ از ح‍ق‍وق‌ طب‍ی‍ع‍ی‌ و ع‍ل‍م‌ س‍ی‍اس‍ت‌ ه‍م‍راه ب‍ا م‍ت‍ن‌ ک‍ام‍ل‌ اف‍زوده‌ه‍ای‌ ادوارد گ‍ات‍ر ب‍راس‍اس ی‍ادداش‍ت‌ه‍ای ه‍. گ‌. ه‍وت‍ه‍ووک‌. گ‌. ف‍ون ‌ گ‍ری‍زه‍ای‍م‌. ت‍رج‍م‍ه‌ م‍ه‍ب‍د ای‍ران‍ی‌طل‍ب‌.‏ ت‍ه‍ران‌: ن‍ش‍ر ق‍طره‌.
-         مرادی، محمدعلی (بهار زنده رودی)، (دسترسی در 21/2/1391)، چگونه می توان تاریخ ایران را نوشت؟ : بحثی در شرایط امکان یا امتناع تاریخ نویسی ایرانی، سایت نگرش :
-          Condorcet, M.DE , (1795),Outlines of an historical view of the progress of the human mind, Printed For J. Johnson, Princeton university library, digital copy.
-          Hegel. George W. F. (1920), Die germanische Welt: Auf Grund des aufbehaltenen handschriftlichen Materials,ed Lesson. Leipzig.Verlag von Felix Meiner.
-          ــــــــــــــــــــــــــــ   (1952-1954). BriefeVon und an Hegel. edited by Johannes Hoffmeister. Hamburg. Felix Meiner.
-          ــــــــــــــــــــــــــــ   (2002). Vorlesungen uber die philosophi der weltgeschichte. ed. Lesson. Frankfurt. Suhrkamp.
-          Klemm. Gustav Friedrich. (2011). Allgemeine Cultur-Geschichte Der Menschheit. Nabu Press.
-          Löwith. Karl. (1967). Weltgeschichte und Heilsgeschehen: Die theologischen Voraussetzungen der Geschichtsphilosophie. Stuttgart.Kohlhammer Verlag.
-          Marcuse. Herbert. (1987). Hegel's Ontology and the Theory of Historicity. Transelated by Seyla Benhabib. Cambridg, Mass: The MIT Press.
-          ـــــــــــــــــــــــــــ  (1972). Vernunft und Revolution: Hegel und die Entstehung der Gesellschaftstheorie. Neuwied. Luchterhand.
-          Morgan. Lewis Henry. (1877). Ancient Society. University of Arizona Press.
-          Harris. Marvin. The Rise ofAnthropological Theory. London: Routledge & Kegan Paul. 1968.
-          Rousseau. Jean-Jacques. (2012). Discourse on the Origin of Inequality, Dover Thrith Editions.Courier Dover Publications.
-          Vico. Giambattistao. (1984). The New Science of Giambattista Vico, Edition3. trance Thomas Goddard Bergin,Max Harold Fisch. Cornell University Press.