TY - JOUR ID - 20665 TI - نمادگرایی آیینی در دوره نوسنگی اولیه: نگاهی به گوبکلی در جنوب شرقی ترکیه JO - نامه انسان شناسی JA - JASI LA - fa SN - 1735-2096 AU - شیخ بیکلو, بابک AD - کارشناسی ارشد باستان شناسی پیش از تارخ Y1 - 2013 PY - 2013 VL - 11 IS - 18 SP - 69 EP - 100 DO - N2 - شناخت آیین های اولیه از طریق بررسی نمادگرایی و ارتباط آن با تحولات معیشتی بشر، بخش مهمی از باستان شناسی پیش از تاریخ به شمار می رود. بعضی از محققین اعتقاد دارند که در اواخر دورة فراپارینه سنگی و همزمان با تغییرات جوی پس از پلئیستوسن، باورها و آیین های جدیدی به وجود آمدند که میل به تسلط بر طبیعت وحشی از ویژگی های بنیادی آنها بود. در این دورة گذار، در جنوب شرقی ترکیه، یکی از برجسته ترین نمادگرایی های آیینی دورة نوسنگی اولیه، در گوبکل یتپه، واقع در شمال شرقی شهر اورفا، ظاهر شده که مشخصة اصلی آن، نیایشگاه های کلان سنگی با ستون های T شکل عظیم است. روی بعضی از این ستو ن ها تصاویر جانوران وحشی، همچون شیر، روباه، گراز، گاو وحشی، مار، کرکس، عقرب، گاه بطور مجرد و گاه جمعی، حکاکی شده است. در همین منطقه، پنج محوطة باستانی دیگر با همین ویژگی، اما اندکی جدیدتر، به نام های نوالی چوری، کاراهان تپه، تاشل یتپه، هامزان تپه و سفرتپه وجود دارند که بر خلاف گوبکلی تپه، علیرغم داشتن نیایشگاه، مسکونی نیز بوده اند. احتمال می رود، این ستون های سنگی، تجسم نمادین انسان هایی (شاید شامان ها) بود ه باشند که جانوران وحشی را تحت تسلط خود در آورده اند. این نوع نیایشگاه های کلان سنگی، از اواسط هزارة دهم ق.م محل پرستش و اجرای شعایر آیینی خاصی بوده اند که احتمالاً متروک شدن آنها با رویداد اهلی سازی گیاهان و جانوران و تغییر ساز و کارهای عمدة معیشتی انسان از حالت شکارگر- جمع آورنده به دامپرور-کشاورز در ارتباط بوده است. UR - https://journal.asi.org.ir/article_20665.html L1 - https://journal.asi.org.ir/article_20665_223e198cbe079941a8cc8bc0550c1171.pdf ER -