تحلیل مردم ‌شناختی تغییرات فرهنگی کوچندگان بختیاری با تکیه بر مقایسه فیلم‌های مستند یکصدسال گذشته

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

کارشناس ارشد مردم شناسی، دانشگاه آزاد تهران واحد علوم و تحقیقات

چکیده

 جامعه عشایری ایران از جمله کوچندگان بختیاری، همانند دیگر جوامع، در طول تاریخ حیات خود تغییراتی را در زمینه‌های اجتماعی-فرهنگی، اقتصادی و اکولوژیکی تجربه کرده است. فیلم‌های مستند و به ویژه فیلم‌های مردم نگار یکی از مهمترین ابزارها در شناخت فرهنگ، آداب و رسوم جوامع محسوب می‌‌شوند. هدف اصلی این پژوهش تحلیل مردم شناختی تغییرات فرهنگ کوچندگان بختیاری با تکیه بر مقایسه فیلم‌های مستند ساخته شده در یکصد سال گذشته است. این پژوهش با استفاده از روش تحقیق کیفی با تحلیل محتوای چهار فیلم مستند علف، قوم باد، تاراز و ایلراه با مطالعه اسناد (اسناد مکتوب و فیلم‌های مستند) طراحی و بر اساس تحلیل محتوای کیفی فیلم­ها با استفاده از نماها، تصاویر، میان نوشته‌ها و گفتار متن فیلم‌ها انجام گرفته است. یافته‌ها نشان می‌دهد زندگی کوچندگان بختیاری با حفظ جنبه‌های اصلی زندگی کوچندگی یعنی کوچ، تغییرات زیاد و رو به افزایشی را تجربه می‌کند. این تغییرات را می‌توان در ساختارهای اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی و نحوه کوچ، حمل و نقل،­ اسکان، لباس، خوراک، تغذیه، بهداشت و نظام آموزش مشاهده کرد. با وجود این تغییرات، زندگی کوچندگی در بین بختیاری‌‌ها تداوم پیدا کرده است. داشتن قلمروهای مرتعی که دارای ارزش‌‌های اقتصادی و اجتماعی است و نیز دلبستگی و تعلق خاطری که کوچندگان به نوع زندگی و سرزمین­ شان دارند موجب تداوم این نوع زندگی شده است.

کلیدواژه‌ها


-      اداره کل امور عشایر استان چهارمحال و بختیاری. www.ashayerchb.ir تاریخ برداشت: 27/۱/ 1398.
-       ازکیا. مصطفی؛ احمد رش. رشید؛ پارتازیان. کامبیز (۱۳۹۵).روش‌‌های تحقیق کیفی از نظریه تا عمل. تهران: کیهان.
-      افشار نادری. نادر (۵۳- ۱۳۵۲). فیلم مردم ‌شناسی با نگاهی به علف، مجله فرهنگ و زندگی. شماره ۱۳ و ۱۴.
-      الستی. احمد (۱۳۹۴). مستند علف سه روایت و یک مقدمه. تهران: آوند دانش.
-      امامی. همایون (۱۳۸۸). سینمای مردم شناختی ایران. تهران: افکار.
-      امان اللهی بهاروند. سکندر (۱۳۶۷). کوچ نشینی در ایران، پژوهشی درباره عشایر و ایلات. تهران: آگاه.
-      ---------------------------- (۱۳۸۳). زوال کوششی در ایران، جانشینی ایلات و عشایر. فصلنامه مطالعات ملی سال5. شماره۱.
-      بهارلو. عباس. سفرهایی همراه ایل بختیاری. www.simafilm.ir تاریخ برداشت: ۳/۲۸/ ۱۳۹۸.
-      پور بختیار. غفار (۱۳۸۱). تاریخ سیاسی اجتماعی بختیاری. کتاب ماه تاریخ و جغرافیا.
-      ----------------- (۱۳۸۳). تاریخ و فرهنگ بختیاری در آیینه گزارش سیاحان. کتاب ماه تاریخ و جغرافیا.
-      تارازی. سعید (1398).گفتگو با پژوهشگر.
-      تهامی نژاد. محمد (۱۳۸۳).انسان ‌شناسی بصری در سینمای مستند ایران، موضوع شناخت. کتاب ماه هنر. شماره ۷۳- ۷۴.
-      ----------------- (۱۳۹۰). سینمای مستند ایران عرصه تفاوتها. تهران: سروش.
-      دیگار. ژان پی یر (۱۳۶۲). سرزمین ایل،نمونه ایل بختیاری. ترجمه اصغر کریمی. در: مجموعه مقالات مردم شناسی. دفتر2.
-      ----------------- (۱۳۶۶). فنون کوچ نشینان بختیاری. ترجمه اصغر کریمی. معاونت فرهنگی آستان قدس.
-      --------------- (۱۹۸۷). عملکرد ساختار انشعابی و ساختار قدرت در جامعه ایلی و کوچ نشینی بختیاری. ترجمه اصغر کریمی. در: فصلنامه تحقیقات جغرافیایی.
-      رفیع فر. جلال الدین (۱۳۷۵).آنتروپی اجتماعی و نقش آن در توسعه فرهنگی. نامه پژوهش1.
-      ----------------- (۱۳۸۱). انقلابی در انقلاب. نامه انسان شناسی. شماره2.
-      ضابطی جهرمی. احمد (۱۳۹۳). شکل‌شناسی و گونه‌شناسی فیلم مستند. تهران: رونق.
-      گارثویت. جن راف (۱۳۷۳). تاریخ سیاسی اجتماعی ایل بختیاری. ترجمه مهراب امیری. تهران: انزان
- ---------------- (۱۳۷۷). خان‌های بختیاری دولت ایران و انگلیس. ترجمه نصراله صالحی. مجله تاریخ معاصر ایران. شماره۸.
- لومبار. ژاک (۱۳۹۷). مبانی نظری مردم شناسی. ترجمه جلال الدین رفیع فر. تهران: خجسته.
- مارشال. کاترین؛ راس من. گرچن ب. (۱۳۹۵). روش تحقیق کیفی. ترجمه علی پارسائیان و سید محمد علی اعرابی. انتشارات دفتر پژوهش‌های فرهنگی. 
-      مرکز آمار ایران (1387). نتایج تفصیلی عشایر کوچنده ایران. http://www.amar.org.ir برداشت: 6 مرداد1398.
-      میزبان. مهدی (۱۳۹۶). در آمدی بر شناخت ویژگی‌های اجتماعی اقتصادی عشایر کوچنده ایران. فصلنامه عشایری ذخایر انقلاب. شماره۵۸.
-      ------------- (۱۳۹8). گفتگو با پژوهشگر.        
-      نفیسی. حمید (۱۳۸۷). مفتون شرق، فیلم‌های مردم نگارانه و اکتشافی دربارهقبایل کوچ رو، نمونه مورد مطالعه علف. مجله فیلم. شماره۳۸۶.        
-      ورهرام. فرهاد (1398). گفتگو با پژوهشگر.     
-      هایدر. کارل جی. (۱۳۹۵). فیلم مردم نگارانه. ترجمه مهرداد عربستانی. حمیدرضا رفیعی. تهران: افکار.