ریشه‌یابی قوم سنگسر: یک بررسی تاریخی - باستان شناختی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 ایران- تهران- دانشگاه تهران- دانشکده علوم اجتماعی- گروه مردم شناسی

2 استاد - دانشگاه تهران

چکیده

هدف این مطالعه دسترسی به ریشه‌های تاریخی قوم سنگسر است که براساس اسناد تاریخی، شواهد باستان شناختی و واژگان شناختی و همچنین داده‌های مردم نگاری از نوع اسنادی و مشاهده ایی انجام گرفته است. دراین قوم حافظه تاریخی بعنوان یک عنصر هویت ساز، خود را در انتساب به تیره‌های اشکانی و سکایی از اقوام آریایی نشان می‌‌دهد. مطالعه حاضر این حافظه هویت ساز را در چارچوب نظریه ترکیبی قومیت اما در گستره زمانی- مکانی یا تاریخی- جغرافیایی وسیعتری مورد بررسی قرار داده و مهمترین یافته‌اش این است که باورهای مشترک و بسیار کهنی که با مفاهیمی نظیر جنسیت و زایایی مرتبط هستند در آثار فرهنگی بسیاری از جوامع از جمله در قوم سنگسر به شیوه‌های مختلف نمود و تداوم یافته است. این یافته‌ها بیشتر حکایت از بستر مشترک فرهنگی در جوامع مختلف یا همان مشترکات انسانی دارد تا تمایزات قومی و نژادی که توجه به آن بویژه در جامعه بزرگ ایران که متشکل از اقوام پر شمار است از جهت یکپارچگی و انسجام ملی بسیار ضرورت پیدا می‌‌کند.

کلیدواژه‌ها


-      احراری. عبدالله؛ تیموری، زهرا (1393). تحقیقی در سیر تحول نقش ماهی در فرش. پورتال اتحادیه فرش دستباف ایران در ژاپن
-      اسماعیل پور. ابوالقاسم (1387). اسطوره، بیان نمادین. تهران: سروش
-      اعظمی سنگسری. چراغعلی (1347). گاهنمای سنگسری. مجله بررسی‌های تاریخی. سال 3. شماره 4. صص. 252-243
-      --- (1352). سنگسر و واژه سنگسری. مجله گوهر. سال 1. شماره 7. صص. 633-629.
-      --- (1371). تاریخ سنگسر- مهدیشهر. تهران: مولف
-      بهار. محمد تقی (2535). سبک شناسی. تهران: پرستو
-      بهار. مهرداد (1389). پژوهشی در اساطیر ایران. تهران: آگه
-      پاکزادیان. حسن (1388). آسئنک گئلیم گوش. تهران: مولف
-      پورداود. ابراهیم (2536). یسنا، جزوی از نامه مینوی اوستا. تهران: انتشارات دانشگاه تهران
-      چاووشی. سید محمد؛ رفیع فر. جلال الدین (1395). نمادهای اسطوره‌ای در اشیا و دستینه‌های سنگسری. مجله فرهنگ و ادبیات عامه. سال 4، شماره 9. صص. 198-177
-      حاجیعلیان، یدالله، 1396، نورویی نمزه یی آسنک (قصه نامزد نوروز)، پژوهشی در فرهنگ سنگسری، سمنان: حبله رود
-      حقیقت. عبدالرفیع (1341). تاریخ سمنان. تهران: مولف
-      --- (1346). سنگسر. مجله یغما. سال 20. شماره 6.صص. 311-310
-      --- (1384). تاریخ سنگسر سرزمین دلاوران سرسخت. تهران: کومش
-      --- ؛ کشواد. محمود (1379). شناسنامه آثار تاریخی کومش، استان سمنان شامل شهرستانهای سمنان، دامغان، شاهرود، گرمسار. تهران: کومش
-      دوپلانول. گزاویه (1383). کوچ نشینان و شبانان، ترجمه و تلخیص از محمد حسین پاپلی یزدی. تهران: سمت
-      رایس. ت. تالبوت (1370). سکاها. ترجمه رقیه بهزادی. تهران: یزدان
-      رفیع فر. جلال الدین (1381). تولد الوهیت، تولد کشاورزی. مجله نامه انسان شناسی. دوره 1. شماره 2. صص. 179-186
-      --- (1396). پیدایش و تحول هنر: درآمدی بر مردم ‌شناسی هنر. چ2. تهران: خجسته
-      روستایی. کوروش (1385). ویژه نامه همایش فرهنگ هفت هزار ساله حصار. تهران: پژوهشکده باستان شناسی
-      زرین کوب. عبدالحسین (1388). تاریخ مردم ایران، ایران قبل از اسلام. تهران: امیر کبیر
-      ستوده. منوچهر (1342). فرهنگ سمنانی- سرخه ای- لاسگردی- سنگسری- شهمیرزادی. تهران: انتشارات دانشگاه تهران
-      صباغیان. ناصر (1390). بررسی زبان سنگسری. آمل: شمال پایدار
-      گیرشمن. رومن (1390). هنر ایران در دوره پارتی و ساسانی.ترجمه بهرام فره وشی. تهران: انتشارات علمی و فرهنگی
-      لورا گوران. آندره (1370). تاملی درباره هنر غارها. ترجمه جلال الدین رفیع فر. مجله نامه علوم اجتماعی. دوره 2، شماره 5. صص. 296-281
-      مجیدزاده. یوسف (1370). تاریخ و تمدن ایلام. تهران: مرکز نشر دانشگاهی
-      مقدم. محمد (1380). جستار درباره مهر و ناهید. تهران: هیرمند
-      ملک شهمیرزادی. صادق (1378) ایران در پیش از تاریخ، سازمان میراث فرهنگی کشور
-      میک. تئوفیل (1373). قانون نامه حمورابی. ترجمه کامیار عبدی. تهران: سازمان میراث فرهنگی کشور
-      هینلز. جان (1389). شناخت اساطیر ایران. ترجمه ژاله آموزگار و احمد تفضلی. تهران: چشمه
-      Cauvin. J.(1994). Naissance des Divinities Naissance de L'agriculture. Paris: Editions C.N.R.S.
-      Godelier. Maurice.(2010). Les Tribus dans l Histoire Et Face Aux Etats. Paris: CNRS EDITIONS.
-      Hansman. J.(1968). The Problems of Qumis. The Journal of the Royal Asiatic Society of Great Britian and Ireland 3/4: 111-139.
-      Hansman. J. ; Stronach. D.; Bailey. H.(1970). Excavations of Shahr- I Qumis 1967. The Journal of the Royal Asiatic Society of Great Britian and Ireland 1: 29-62.
-      Hansman. J. ; Stronach. D.(1970). A Sasanian Repository at Shahr- I Qumis. The Journal of the Royal Asiatic Society of Great Britian and Ireland 2: 142-155.
-      Hansman. J. ; Stronach. D.(1974). Excavations at Shahr- I Qumis, 1971. The Journal of the Royal Asiatic Society of Great Britian and Ireland 1: 8-22.
-      Ivantchik. Askold.(2018). Scythians. Encyclopedia Iranica, available at:
-       http://www.iranicaonline.org/articles/scythians (accessed on 25 April 2018).
-      Negahban. E-O.(1996). Marlik: The Complete Excavation Report. Pennsylvania: University of Pennsylvania Museum. Book-A-Million.
-      Renfrew. C.(1989). Archaeology and Language: The Puzzle of Indo-European Origins. London: Penguin Books Ltd.
-      -Yablonsky. L. T.(1995). Written Sources and the History of Archeological Studies of the Saka in Central Asian. In: J.D. Kimball and V.A. Bashilov and L.T. Yablonsky (eds.) Nomads of the Eurasian Steppes in the Early Iron Age (153-252). Berkeley, CA: Zinat Press.
-      Yang. P.Q.(2000). Ethnic Studies: Issues and Approach. New York: State University of New York Press.