تحلیل مفهوم "منفعت عمومی" در ساختار آگاهی اجتماعی (مورد مطالعاتی: دانشجویان دانشگاه تهران)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 کارشناس ارشد برنامه ریزی شهری،گروه شهرسازی، دانشکده معماری و شهرسازی، دانشگاه هنر، تهران، ایران.

2 کارشناس ارشد جامعه شناسی، گروه جامعه شناسی، دانشکده علوم اجتماعی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات تهران، ایران.

چکیده

بی­شک، مفهوم "منفعت عمومی" از آن زمان که اولین گروه از انسان­ها، تصمیم به زندگی جمعی گرفتند، تا تمدن­های امروز بشری که رشد روزافزون، آنها را روز به روز پیچیده­تر کرده مطرح بوده است. توزیع ناعادلانه­­ی منابع، منافع عموم را در جوامع به خطر انداخته و به تعادل رساندن دیالکتیک نیازها- منابع در سکونتگاه‌های بشری، علی­الخصوص در شهرها دغدغه اندیشمندان و البته بازوی اجرایی جوامع مدرن شده است. این پژوهش در مجموع تلاشی برای روشن ساختن مفهومی عملی برای تحقق منفعت عمومی اعضای یک جامعه می‌باشد. در حقیقت آنچه مد نظر این پژوهش قرار گرفته خصایص و زمینه­های هستی­شناسانه مفهوم منفعت عمومی است. در این مسیر، با بهره­گیری از روش تحقیق تلفیقی، نخست مفهوم منفعت عمومی در ساختار آگاهی اجتماعی به وسیله مدل سازوکار آگاهی اجتماعی مورد تحلیل کیفی و قیاسی قرار گرفته تا پیش­نیازهای گریزناپذیر منفعت عمومی، برای تضمین پذیرش و بقای آن نزد اعضای جامعه کشف شود و نتایج در قالب چهار فرضیه مطرح شده سپس با روش کمی دستاورد حاصل در مرحله پیشین مورد آزمون قرار گرفته است. جامعه آماری مورد مطالعه دانشجویان دانشگاه تهران هستند که برای تعیین حجم نمونه از فرمول کوکران استفاده شده و بر این اساس 381 پرسشنامه توزیع و جمع­آوری شده است. نتایج در محیط نرم­افزار SPSS تحلیل شده و در ادامه چهار فرضیه­­ به کمک آزمون پیرسون ارزیابی شده­اند. در نهایت، پیش‌نیازهای پذیرش آگاهانه و فعال مفهوم منفعت عمومی در افکار عمومی جامعه تفسیر شده است. به طور خلاصه نتایج نشان می­دهد که آن چیزی که می­خواهد در جامعه ضامن منفعت عمومی باشد اول از همه باید از سوی تک تک اعضای سالم و معقول جامعه پذیرفته شود و در ارزیابی سود- زیان به زیان هیچ کس نباشد. منفعت باید از منبعی معتبر و میان سطحی نه دولتی و نه فردی صادر شود و در راستای گرایشات درونی آن جامعه و غالبا متضمن نظم و امنیت باشد. بدیهی است که دستیابی به این مهم، آرمانی می­باشد و پیشنهاد این پژوهش تلاش برای گام برداشتن در این راستا تا حدامکان است.

کلیدواژه‌ها


-         پرتوی، پروین (1386)، نقد پدیدارشناختی و مطالعات تطبیقی هنر، پژوهشنامه فرهنگستان هنر، شماره 6، صص85- 102
-         چالمرز، دیوید (1389)، رویارویی با مسئله آگاهی، ترجمه­ مرضیه لطفی، مجله نقد و نظر، شماره 57، صص50- 86
-         دهخدا، علی اکبر (1377)، لغت­نامه دهخدا، تهران: انشارات دانشگاه تهران
-         شوتز، آلفرد (1371)، چند مفهوم اصلی پدیدارشناسی، ترجمه یوسف علی اباذری، مطالعات معرفتی در دانشگاه اسلامی، شماره 11، صص 11- 32
-         طاهری، عباس (1388)، آگاهی: تعریف و طبقه­بندی نوین، ماهنامه چیستا، شماره 258و 259، صص 29- 39
-         طرهانی، حسین؛ پرتوی، پروین (1395)، سازوکارهای تحقق منفعت عمومی در طرح­های موفق توسعه شهری در جهان با تأکید بر نظریه­های شهرسازی نیمه دوم سده بیستم، پایان نامه کارشناسی ارشد رشته برنامه­ریزی شهری، دانشگاه هنر تهران
-         کاظمی، سید علی اصغر (1374)، روش و بینش در سیاست: نگرش فلسفی، علمی و روش­شناختی، تهران: دفتر مطالعات سیاسی و بین­المللی امور خارجی
-         وثوقی، منصور؛ فدائی، ایمان (1395)، کنکاشی در خصلت­های آگاهی اجتماعی از رهگذر مفهوم (کنش اجتماعی)، پایان­نامه کارشناسی ارشد رشته جامعه شناسی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات تهران
-         Alexander, E. R (2002), The Public Interest in Planning: From Legitimation to Substantive Plan Evaluation, London: Thousand Oaks, CA and New Delhi, 1(3): 226–249
-         Bivins T. H (1993), Public Relations, Professionalism, and the Public Interest, Journal of Business Ethics, 12(2): 117–26
-         Block, N (1995), On a Confusion about a Function of Consciousness, Behavioral and Brain Sciences, 18 (2): 227-287
-         Campbell, H., Marshall, R (2002), Utilitarianism's Bad Breath? A Re-Evaluation of Public Interest Justification for Planning, London: Thousand Oaks, CA and New Delhi, 1(2): 163–187
-         Denzin, N. K. ; Lincoln, Y. S. , (2000), Handbook of Qualitative Research,2nd ed., Thousand Oaks, CA: Sage
-         Expert Committee on Compensation and Betterment (1942), Final Report, London: HMSO.
-         Flathman, R. E (1966), The Public Interest: An Essay Concerning the Normative Discourse of Politics, New York: Wiley
-         Guthrie, G (2010), Basic Research Methods: An Entry to Social Science Research, California: Sage Publication, Inc.
-         Laverty, S. M (2003), Hermeneutic phenomenology and phenomenology: A Comparison of Historical and Methodological Considerations, International Journal of Qualitative Methods, 2(3): 21- 35
-         Martinson, D. L (1990), Difficult As It Is to Define, Ethical Public Relations Practitioners Must not Ignore The Public Interest, The Journal of Mass Media Ethics, 10(4): 210–223
-         Nagel, T (1974), What Is It Like to Be a Bat?, The Philosophical Review, 83 (4): 435-450
-         Neuman, W. L (2000), Social Research Methods: Qualitative and Quantitative Approaches, 4th edition, Boston: Allyn and Bacon
-         Procter, P (2016), Cambridge International Dictionary of English
-         Stoker, K., Stoker, M (2012), The Paradox of Public Interest: How Serving Individual Superior Interests Fulfill Public Relations' Obligation to the Public Interest, Journal of Mass Media Ethics: Exploring Questions of Media Morality. 27(1): 31-45
-         Webster, Merriam (2016), The Merriam-Webster Dictionary