رعایت اعتدال مزاج و میانه‌روی دو اصل مهم در فرهنگ غذایی پارسیان عهد هخامنشی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استاد دانشگاه تهران

2 دانشجوی دکتری ایران شناسی ،دانشگاه شهید بهشتی

چکیده

طبق گزارش برخی مورخان و نویسندگان یونانی و رومی، میانه‌روی در مصرف خوراک‌ها و رعایت اعتدال مزاج، دو اصل مهم در فرهنگ غذایی پارسیان در عهد هخامنشی بوده‌ است؛ اما تاکنون در پژوهش‌های مختلف مربوط به تاریخ هخامنشیان، این موضوع به‌ دقت مورد بررسی قرار نگرفته است. با توجه به این که تنها در منابع کلاسیک تاریخ هخامنشی، به این دو نکته غذایی اشاره شده، در این پژوهش برآنیم تا با بررسی دقیق منابع مذکور، و با دیدگاهی انتقادی نسبت به این آثار و تطبیق منابع کلاسیک با دیگر شواهد تاریخی، باستان‌شناختی، زبان‌شناختی و حتی اسطوره‌شناختی موجود، ضمن بررسی صحت و سقم این گفتار، مشخص نماییم که منظور از پارسیان در منابع نامبرده، کدام گروه‌ها و طوایف قوم پارس است؟ نتایج بررسی‌ها حاکی از آن است که شواهد متعددی در منابع کلاسیک، برای تایید این سخن در ادوار مختلف تاریخ هخامنشی- دست‌کم از آغاز تا پایان فرمانروایی اردشیر دوم- وجود دارد؛ اما این دو اصل غذایی را، طبق گزارش‌های قابل ‌اطمینان مندرج در منابع کلاسیک، تنها می‌توان به ‌­عنوان جزیی مهم از فرهنگ غذایی اشراف و نخبگان نظامی، شاه و دربار و نیز برخی قبایل قوم پارس محسوب داشت؛ نه تمام قبایل و طوایف قوم پارس در روزگار هخامنشیان.
 

کلیدواژه‌ها


 -    ازکیا، مصطفی؛ یوسفی، جلال (1383)، «دانش بومی استفاده از بلوط در شهرستان ممسنی»، مجله انسان­شناسی، شماره 6، صص13 تا 37.
-      بار، کای، آسموسن؛ بویس، مری (1389) ، دیانت زرتشتی، ترجمه فریدون وهمن، تهران: نشر ثالث.
-      بندهشن (1386)، ترجمه و تصحیح مهرداد بهار، تهران: انتشارات توس.
-      جیهانی، ابوالقاسم­بن احمد (1368)، اشکال ‌العالم، ترجمه علی­بن عبدالسلام کاتب، با مقدمه و تعلیقات فیروز منصوری، مشهد: شرکت به‌نشر.
-      داندامایف، محمد (1366)، تاریخ سیاسی و اقتصادی هخامنشیان، ترجمه میرکمال نبی‌پور، تهران: نشر گستره.
-      دیاکونوف، ایگور میخائیلوویچ (1386)، تاریخ ماد، ترجمه کریم کشاورز، تهران: انتشارات علمی و فرهنگی.
-      زرشناس، زهره (1387)، «دارو و درمان در سنت اوستایی»؛ مندرج در ایران‌نامه، به کوشش حمید یزدان­پرست، جلد چهارم، تهران: انتشارات اطلاعات، صص: 121تا 128.
-      زنهاری، محمدسعید؛ غضنفری، کلثوم (1394)، «تاملی پیرامون خوراک‌ها، گیاهان و فرهنگ غذایی عهد هخامنشی»، مندرج در؛ مجموعه مقالات اولین کنگره بین‌المللی تاریخ­پژوهی، به کوشش مهدی کریم­شاهی بیدگلی، تهران: نشر هم‌میهن. صص120تا140.
-      سامی، علی (1389)، تمدن هخامنشی، جلد اول، تهران: انتشارات سمت. در متن 1389 آمده
-      علی‌یف، اقرار حبیب اوغلو (1388)، پادشاهی ماد، ترجمه کامبیز میربهاء، تهران: انتشارات ققنوس.
-      کخ، هایدماری (1385)، از زبان داریوش، ترجمه پرویز رجبی، تهران: نشر کارنگ.
-      کورت، امیلی (1389)، هخامنشیان، ترجمه  مرتضی ثاقب‌فر، تهران: انتشارات ققنوس
-      گیرشمن، رومن (1386)، ایران از آغاز اسلام، ترجمه محمد معین، تهران: موسسه انتشارات نگاه. در متن 1386 آمده
-      مجتبایی، فتح‌الله (1352)، شهر زیبای افلاطون و شاهی آرمانی در ایران باستان، تهران: انتشارات انجمن فرهنگ ایران باستان.
-      مزداپور، کتایون (1392)، «خوردنی‌ها و نوشیدنی‌ها در ایران باستان»، مندرج در تاریخ جامع ایران، جلد سوم، تهران: مرکز دایره المعارف بزرگ اسلامی. در متن 1392 آمده
-      مقدسی، ابوعبدالله محمدبن احمد (1385)، احسن‌التقاسیم فی معرفه‌الاقالیم، ترجمه علینقی منزوی، جلد 1-2، تهران: انتشارات کومش.
-      هینتس، والتر (1386)، داریوش و ایرانیان؛ تاریخ فرهنگ و تمدن هخامنشیان، ترجمه پرویز رجبی، تهران: نشر ماهی.
-      Amigues, S.,(2003),” pour la table du grand roi”, Journal des savants, pp. 3-59.
-      Briant, Pierre, (2002), From Cyrus to Alexander; a History of the Persian Empire, Tr to English: Peter. T. Daniels. Eisenbrauns Publisher.
-      FAO,­ (2017), Available at: http://www.fao.org/agriculture/ dairy-gateway/milk-production/ dairy-animals /camels, (accessed 14 June 2017).
-      Fowler, Murray E., (2010), Medicine and surgery of camelids, in collaboration with P. Walter Bravo, – 3rd ed. Blackwell Publishing.
-      Herodotus, (2003), The Histories, Translated to English by Aubrey De Sélincourt, Revised with an introduction and notes by John Marincola, England, Penguin Classics.
-      Kuhrt, Amelie, (2007), The Persian Empire: A Corpus of Sources from the Achaemenid Period. New York :Routledge.
-      Reiss, Marcia, (2015), Apple, London: reaktion books Ltd.
-      Sauer, Jonathan D., (1993), Historical Geography of Crop Plants: A Select Roster, CRC Press.
-      Stolper, Matthew.W, (1985), Entrepreneurs and Empire; TheMuraŠû Archive, the Murašû Firm, and Persian Rule in Babylonia, Leiden: Nino publisher.         
-      __________________________, (1988), “The Kasr Archive”, American Journal of Archeology,Vol.92, No.4, pp.587-588
-      Strabo, (1966), The Geography of Strabo, Volume VII: books 15-16, H. L. Jones (ed.), Cambridge, Mass: Loeb Clasical Library, Harvard University Press.
-      Xenophon, (1876), Cyropaedia or Institution of Cyrus and The Hellenics or Grecian History, English Translation by: J.S.Watson & Henry Dale. London.
-      ________, (1897), Cyropaedia of Xenophon: Abridged for Schools. (Greek Text), by: C.W. Gleason(Roxbury Latin School), NewYork, Cincinnati, Chicago: American Book Company.
-      ________, (1960), Cyropaedia ,English Translation by: Walter Miller, Vol. 1-2, Cambridge and Massachuse'lts, Loeb Classical Library. Harvard University Press.
-      ________, (1961), The Geography of Strabo, Volume V: books 10-12, H. L. Jones (ed.), Cambridge, Mass: Harvard University Press.   
-      ________, (1966), The Geography of Strabo, Volume VII: books 15-16, H. L. Jones (ed.), Cambridge, Mass: Loeb Clasical Library, Harvard University Press
-      ________, (1967), The Geography of Strabo, Volume VIII: book 17, H. L. Jones (ed.), Cambridge, Mass: Harvard University Press.
-      ________, (1980), Anabasis. Books I-VII,  English Translation by: Carleton L. Brownson, London & NewYork: Loeb Clasical Library, Harvard University Press.
-      ________, (2008), Cyropaedia: The Education of Cyrus, Dodo Press. English Translation by: F.M Stawell & Henry. G. Dakyns.
-      ________,Cyropaedia, English Translation by: Walter Miller.Vol 2. Books V-VIII. London & NewYork:  Loeb Classical Library. Harvard University Press.