اشارتگری زبان در روایتی از یک رسم سنتی سنگسری: یک مطالعه روایت‌پژوهی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

دانشجوی دکتری مردم شناسی دانشگاه تهران

چکیده

هدف: تحلیل یک روایت از مراسم سنتی «خانه­ ای برای بازی» در فرهنگ مردم سنگسر
زمینه: خلق روایت همواره یکی از مهمترین سازوکارهای مرتبط با فرایند معنابخشی به زندگی و اجرای هویت فرهنگی در جوامع انسانی بوده است و نقش زبان در برساخت روایت های کلامی غیرقابل انکار است. روایت یک زن نود و پنج ساله سنگسری از داستان اولین شرکتش در این مراسم منبع داده در مطالعه حاضر را تشکیل داده است. این روایت محصول یک مصاحبه عمیق روایی است که از سوی مصاحبه ­کننده- یدالله حاجی­ علیان- در قالب کتاب و به دو زبان فارسی و سنگسری منتشر شده است.
روش: این مطالعه در پارادایم کیفی و در رویکرد روایت­ پژوهی با گرایش تحلیل مفادی و ساختاری همزمان انجام شده است.
یافته ­ها: خواستگاری و ازدواج به عنوان مهمترین نقطه­ ی­ عطف زندگی در سنت سنگسری محور اصلی نمایش «خانه ­ای برای بازی» و روایت راوی از آن را تشکیل ­می­دهد. روایتی که به کمک انواع کدهای زبانی، شگردهای سخنورانه و ارایه ساختاری اقناع­ کننده سعی نموده کل عناصر مادی و غیرمادی فرهنگ سنگسری و در واقع، هویت راوی را حول این محور به اجرای کلامی بگذارد.
مدل نظری: رویکرد نشانه ­شناسی در مردم ­شناسی تفسیری و رویکرد اشارتگری زبان در انسان‌شناسی زبان­ شناختی.
 

کلیدواژه‌ها


-         آموزگار، ژاله (1391)، تاریخ اساطیری ایران، تهران: سمت.
-         اعظمی سنگسری، چراغعلی (1347)، «گاهنمای سنگسری»، مجله بررسی های تاریخی، شماره 15،16.
-         _________________ (1371) ، تاریخ سنگسر، مهدیشهر، تهران: مولف.
-         اعظمی سنگسری، لیلا (1366الف)، «آیین گله­داری سنگسر»، نامواره دکتر افشار، شماره 23.
-         _____________ (1366ب)، «گوت و گوه، درآمدی بر آیین چادرنشینی سنگسریها- مهدیشهر»، نامه فرهنگ ایران، شماره 3.
-         بهار، مهرداد (1389)، پژوهشی در اساطیر ایران، تهران: آگه.
-         بی من، ویلیام (1395)، زبان، منزلت و قدرت در ایران، ترجمه رضا مقدم­ کیا، تهران: نی.
-         پاکزادیان، حسن (1388)، نقش ­مایه ­های باستانی در فرهنگ و آثار ایل سنگسر، تهران: مولف.
-         تعدادی سنگسری، فاطمه (1381)، ادبیات عامیانه سنگسر، تهران: سیب سبز.
-         چاووشی، سید­محمد (1394)، سکونتگاه سنتی در ایل سنگسری، رساله کارشناسی­ارشد مردم ­شناسی، دانشکده علوم­ اجتماعی دانشگاه تهران، استاد راهنما: جلال­ الدین رفیع ­فر.
-         حاجی­ علیان، یدالله (1393)، چوکرخونه، خانه­ای برای بازی، سمنان: حبله ­رود.
-         حقیقت (رفیع)، عبدالرفیع (1341)، تاریخ سمنان، تهران: مولف.
-         حیدری­ پور، سلطانعلی (1394)، وات وات(سخن، گفتار، گفتگو): تاریخ اجتماعی مهدیشهر(سنگسر)، سمنان: حبله ­رود.
-         دیورنتی، الساندرو (1395)، انسا ن­شناسی زبان­ شناختی، ترجمه رضا مقدم­ کیا، تهران: نشر نی.
-         رفیع ­فر، جلال­ الدین؛ چاووشی، سید­محمد (1395)، «نمادهای اسطوره­ای در اشیا و دستینه­ های سنگسری»، فرهنگ و ادبیات عامه، شماره 9.
-         هورکاد، برنارد (1362)، کوچ و اقتصاد شبانی در دامنه­ های جنوبی البرز در ایلات و عشایر (مجموعه مقالات)، تهران: آگاه.
-         Csordas, T.J., (2002), Body, Meaning, Healing, New York: Palgrave.
-         Fraser, H., (2004), " Doing Narrative Research, Analysing Personal Stories Line by Line", Qualitative Social Work, 3(2): 179-201.
-         Geertz, C., (1973), The Interpretation of Cultures, New York: Basic Books.
-         Good, B.J., (1977), " The Heart of Whats the Matter, The Semantics of Illness in Iran", Culture, Medicine and Psychiatry, 1: 25-58.
-         Labov, W., Waletzky, J., (1967), Narrative Analysis: Oral Versions of Personal Experience. In: J. Helm(Ed.), Essays on the Verbal and Visual Arts(Pp. 12-44), Seattle: American Ethnological Society/University of Washington Press.
-         Mauss, M., (1954), The Gift, Forms and Founctions of Exchange in Archaic Societies, Trans: By Ian Cunnison, London: Cohen & West Ltd.
-         Riessman, C.K., (2003), " Performing Identities in Illness Narrative: Masculinity and MultipleSclerosis", Qualitative Research, 3: 5-33
-         _____________ (2008), Narrative Methods for the Human Science, London: Sage.
-         Sapir, E., (1949), Selected Writings in Language,Culture and Personality. D.G. Mandelbaum, ed. Berkeley: University of California Press.
-         Schneider, D., (1976), Notes toward a Theory of Culture, In: Meaning in Anthropology, Keith H. Basso and Henry A. Selby, eds., Albuquerque: University of New Mexico Press.
-         ___________ (1980), American Kinship: A Cultural Account, 2nd.ed., Chicago and London: University of Chicago Press.
-         Turner, V., (1967), The Forest of Symbols: Aspects of Nedembu Ritual, Ithaco and London: Cornell University Press.