انجمن انسان شناسی ایراننامه انسان شناسی1735-2096162820190823نشانههایی از تمایل به اسکان در بین طایفه سِیَل در شهرستان دلفان - استان لرستان255846193FAمحبوبه باباییدانشجوی دکتری گروه مطالعات توسعه، دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه تهرانمهدی طالبگروه مطالعات توسعه، دانشکده علوم اجتماعی، دانشگاه تهرانJournal Article20191002جامعه عشایری بخشی از جمعیت کشور میباشند، که عدهی از آنها همچنان کوچرو هستند، عوامل زیادی در گرایش آنها به ترک زندگی کوچگری تأثیرگذار بوده است. این پژوهش درصدد است با روش مردمنگاری و با ابزار مصاحبه عمیق به شناخت علل یکجانشینی در بین طایفه سِیَل بپردازد و در ادامه سعی دارد نگاه مردم کوچگر این طایفه را نسبت به یکجانشینی مورد کندو کاو قرار دهد.
یافتهها نشان داد؛ عوامل مختلفی که عبارتند از: برنامههایِ دولتهایِ مختلف، مدرن شدن و شرایط اقلیمی به عنوان عوامل خارجی و سازوکارهای درون طایفهای، جنگها، افزایش جمعیت، کمبود مرتع، ارزش قائل شدن برای پسر بزرگِ خانواده، چند زنی، وابستگان یکجانشین، اصرارِ زنان تحت گرایش به رفاه و راحت طلبی، به عنوان عوامل داخلی در گرایش به اسکان تاثیر گذار بوده است.
امروزه، نگاه به یکجانشینی در بین اعضاء طایفه متفاوت است، زنان و مردان مسن ایل تمایلی به اسکان ندارند زیرا تغییر برای آنها دشوار است. مردان میانسال با وضعیت اقتصادی مناسب نیز علاقهای به یکجانشینی ندارند زیرا با ترک کوچگری منافع حاصل از آن را از دست میدهند، و مردان فقیر نیز سرمایه و تجربه کار لازم را برای اسکان ندارند. از سویی، نگاه به اسکان در بین زنان میانسال به دو صورت است. زنان میانسالی که اکثر وابستگان آنها یکجانشین هستند برای اسکان تلاش میکنند اما زنانی که وابستگان آنها کوچگر هستند به اندازه زنان گروه اول تمایل به اسکان ندارند. زنان و مردان جوان نیز هیچ تمایلی به ادامه سبک زندگی کوچگری ندارند.
<strong> </strong>https://journal.asi.org.ir/article_46193_8463d97e68095c0b21e4a39cc9ce0152.pdfانجمن انسان شناسی ایراننامه انسان شناسی1735-2096162820190823ریشهیابی قوم سنگسر: یک بررسی تاریخی - باستان شناختی598246194FAسید محمد چاووشیایران- تهران- دانشگاه تهران- دانشکده علوم اجتماعی- گروه مردم شناسیجلال الدین رفیع فراستاد - دانشگاه تهرانJournal Article20191102هدف این مطالعه دسترسی به ریشههای تاریخی قوم سنگسر است که براساس اسناد تاریخی، شواهد باستان شناختی و واژگان شناختی و همچنین دادههای مردم نگاری از نوع اسنادی و مشاهده ایی انجام گرفته است. دراین قوم حافظه تاریخی بعنوان یک عنصر هویت ساز، خود را در انتساب به تیرههای اشکانی و سکایی از اقوام آریایی نشان میدهد. مطالعه حاضر این حافظه هویت ساز را در چارچوب نظریه ترکیبی قومیت اما در گستره زمانی- مکانی یا تاریخی- جغرافیایی وسیعتری مورد بررسی قرار داده و مهمترین یافتهاش این است که باورهای مشترک و بسیار کهنی که با مفاهیمی نظیر جنسیت و زایایی مرتبط هستند در آثار فرهنگی بسیاری از جوامع از جمله در قوم سنگسر به شیوههای مختلف نمود و تداوم یافته است. این یافتهها بیشتر حکایت از بستر مشترک فرهنگی در جوامع مختلف یا همان مشترکات انسانی دارد تا تمایزات قومی و نژادی که توجه به آن بویژه در جامعه بزرگ ایران که متشکل از اقوام پر شمار است از جهت یکپارچگی و انسجام ملی بسیار ضرورت پیدا میکند.https://journal.asi.org.ir/article_46194_52990ebad2bf92a96a34415d56834103.pdfانجمن انسان شناسی ایراننامه انسان شناسی1735-2096162820190823داود آباد روستایی در پهنه ورامین8311246195FAجواد صفی نژاداستادیار بازنشسته گروه مردم شناسی دانشگاه تهرانJournal Article20200408داود آباد یکی از روستاهای پهنه حاصلخیز ورامین است که نظام کشت و کارش جمعی میباشد. زیر بنای این نظام بر پنج عاملِ آب، زمین، بذر، نیروی شخم و نیروی کار شکل میگیرد. این شکل سازمان یافته را در روستاهای ورامین بُنه مینامند. هر بُنه در حدود 150 سال پیش (1309 قمری) در فصل تابستان روزی 10 تا 20 بار شتر هندوانه به تهران صادر میکرده است. در این مقاله 27 سند مربوط به بارنامههایی که از طرف بار فروش میدان امین السطان در جنوب تهران صادر گردیده معرفی شدهاند که به خط نستعلیق و سیاق رُقومی هستند و تعدادی از آنها پس از خوانش مورد بررسی مردم شناختی قرار گرفتهاند. براساس این اسناد و شواهد تاریخی میتوان فهرست مطالب مفهومی این مقاله راجع به داود آباد را چنین متذکر شد:
1- حقابه عرفی از رودخانه جاجرود
2- سندی مربوطه به لایروبی قنات روستای داود آباد
3- سند اجاره دادن یک بنه گاوبندی[1] روستا
4- معرفی 27 سند بارفروشی بنه هندوانه کاری
5- توضیح و تفسیر سه سند تفضیلی و توضیحی درباره دیگر اسناد از اسناد بارفروش بنه در پایان مقاله
6- نتیجه و شیوه تقسیم سهمبران از فروش
<br clear="all" />
[1] برای اطلاعات بیشتر درباره بنههای گاوبندی به (صفی نژاد، 1368: 215) مراجعه گردد.https://journal.asi.org.ir/article_46195_cfae258b1666309d3032202d600141ad.pdfانجمن انسان شناسی ایراننامه انسان شناسی1735-2096162820190823تجلی باغ ایرانی بر قالی باغی جیپور11314346196FAافسانه قانیاستادیار گروه فرش دانشکده هنر و علوم انسانی دانشگاه شهرکردJournal Article20200622باغ ایرانی بواسطه ساختار ویژه و اهمیتی که در فرهنگ ایرانی- اسلامی دارد از دیرباز بر آثار هنری مختلف این سرزمین نمودار شده است. یکی از بسترهای تجلی این مضمون که بسیار نیز مورد توجه قرارگرفته و آثار متعددی را به منصه ظهور رسانده، هنر قالیبافی است. از دیرباز قالیهای متنوعی با این مضمون خلق شدهاند که علیرغم مضمون مشترک، هریک در نوع خود منحصربفرد بوده است. یکی از این آثار ارزشمند قالی باغی جیپور است که پژوهش حاضر با هدف درک معنای نهفته در آن شکل گرفته است. در این پژوهش سعی بر آن بود به این پرسش پاسخ داده شود که "در پس یک اثر شاخص چون قالی جیپور چه معنایی نهفته است و چرا این قالی و قالیهای مشابه آن در یک دوره خاص در قالب آثار فاخر تهیه و تولید شده و یا به بیانی دیگر در سطح فرهنگی بالا بسیار مورد توجه بودهاند؟" پاسخگویی به این سؤال و تحلیل قالی جیپور در این نوشتار با روش تحلیل فرهنگ مادی ژولز پراون صورت گرفت. دادههای موردنیاز برای این پژوهش از طریق مشاهده تصویر و تحلیل اجزا تشکیلدهندهاش حاصل شد، اطلاعات موردنیاز برای تحلیل آن از طریق مطالعات کتابخانهای فراهم آمد و در نهایت مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. نتایج این پژوهش حاکی از آن است که در دوره خلق این اثر قدرت حاکم برای تثبیت و مشروعیت بخشی به خود تحولاتی اساسی در فرهنگ ایران ایجاد کرد که در دو نظام اسلامی و ایرانی ریشه داشت. معنای نهفته در پس طرح باغ ایرانی که ترسیم جهانی ابدی و بی نقص است مورد توجه قدرت مذکور قرار گرفت چراکه نزد دولت صفوی چنین استنباط میشد که این جلوهای از حضور حکومتی ایرانی- اسلامی، بر روی زمین است.https://journal.asi.org.ir/article_46196_77db072b31e40a7e8d55272b34404068.pdfانجمن انسان شناسی ایراننامه انسان شناسی1735-2096162820190823رد پای آیین کهن فروردیگان در مراسم چهارشنبه سوری14516546202FAفرزانه گشتاسبعضو هیأت علمی/ گروه فرهنگ و زبانهای باستانی/ پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگیJournal Article20200622یکی از موضوعاتی که درباره جشن چهارشنبه سوری مطرح شده است، ارتباط این جشن با آیینهای کهن ایرانی است. در این مقاله نخست به ارائه گزارشی از آیین فروردیگان که پیش از نوروز در جامعه زرتشتیان ایران برگزار میشود، پرداختهایم و سپس سه رسم اصلی چهارشنبه سوری را که عبارتاند از آتش افروزی، آجیل چهارشنبه سوری و تفأل زدن، بررسی و با رسوم جشن فروردیگان مقایسه کردهایم. به نظر میرسد که دو رسم نخست از آیینهای فروردیگان هستند که رد پای آنها و جزئیات هر یک را در بسیاری از رسوم چهارشنبه سوری در روستاها و شهرهای ایران همچنان مشاهده میکنیم؛ اما رسم تفأل زدن و برکت خواهی، خاص چهارشنبه سوری است و به دلیل همزمانی این جشن با نوروز و اعتقاد به برکت طلبی در آغاز سال نو به رسوم این جشن اضافه شده است. به نظر میرسد که جشن فروردیگان یا گاهنبار همسپتمدم[1] (ششمین گاهنبار) که یکی از آیینهای دینی مهم زرتشتیان بوده است پس از اسلام به جامعه زرتشتی محدود شد؛ اما آیینها و آداب آن در دو آیین مهم پیش از نوروز یعنی «چهارشنبه سوری» و «شب عرفه» حفظ شده و به دوره کنونی رسیده است.<br /> <br clear="all" /><br /> <br /> [1] اوستایی: <em>hamaspaθmaēdaya</em>https://journal.asi.org.ir/article_46202_48b4ad13d3351467142e92c396931549.pdfانجمن انسان شناسی ایراننامه انسان شناسی1735-2096162820190823تحلیل مردم شناختی تغییرات فرهنگی کوچندگان بختیاری با تکیه بر مقایسه فیلمهای مستند یکصدسال گذشته16721146203FAمحسن معصومیکارشناس ارشد مردم شناسی، دانشگاه آزاد تهران واحد علوم و تحقیقاتJournal Article20200130 جامعه عشایری ایران از جمله کوچندگان بختیاری، همانند دیگر جوامع، در طول تاریخ حیات خود تغییراتی را در زمینههای اجتماعی-فرهنگی، اقتصادی و اکولوژیکی تجربه کرده است. فیلمهای مستند و به ویژه فیلمهای مردم نگار یکی از مهمترین ابزارها در شناخت فرهنگ، آداب و رسوم جوامع محسوب میشوند. هدف اصلی این پژوهش تحلیل مردم شناختی تغییرات فرهنگ کوچندگان بختیاری با تکیه بر مقایسه فیلمهای مستند ساخته شده در یکصد سال گذشته است. این پژوهش با استفاده از روش تحقیق کیفی با تحلیل محتوای چهار فیلم مستند علف، قوم باد، تاراز و ایلراه با مطالعه اسناد (اسناد مکتوب و فیلمهای مستند) طراحی و بر اساس تحلیل محتوای کیفی فیلمها با استفاده از نماها، تصاویر، میان نوشتهها و گفتار متن فیلمها انجام گرفته است. یافتهها نشان میدهد زندگی کوچندگان بختیاری با حفظ جنبههای اصلی زندگی کوچندگی یعنی کوچ، تغییرات زیاد و رو به افزایشی را تجربه میکند. این تغییرات را میتوان در ساختارهای اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی و نحوه کوچ، حمل و نقل، اسکان، لباس، خوراک، تغذیه، بهداشت و نظام آموزش مشاهده کرد. با وجود این تغییرات، زندگی کوچندگی در بین بختیاریها تداوم پیدا کرده است. داشتن قلمروهای مرتعی که دارای ارزشهای اقتصادی و اجتماعی است و نیز دلبستگی و تعلق خاطری که کوچندگان به نوع زندگی و سرزمین شان دارند موجب تداوم این نوع زندگی شده است.https://journal.asi.org.ir/article_46203_4a95354ef9d3b99a4837347222dcd4ea.pdfانجمن انسان شناسی ایراننامه انسان شناسی1735-2096162820190823نظام بهره برداری مشاعی از قناتها و چالشهای آن در شهرستان سلطانیه21324446204FAجعفر یعقوبیعضو هیات علمی دانشگاه زنجانپریسا نجفلودانشجوی مقطع دکتری رشته ترویج و آموزش کشاورزی، دانشگاه زنجانJournal Article20200203از گذشته تاکنون کشاورزان روشهای متعددی برای مدیریت مشاعی منابع آب در کشاورزی ابداع و توسعه دادهاند. بهره گیری از این تجارب، در چارچوب دیدگاه مشارکتی، میتواند حیات اجتماعی و اقتصادی منطقه را بازسازی و متحول کرده و برنامههای توسعه کشاورزی را به اهداف مطلوبشان نزدیک سازد.
تحقیق کیفی حاضر، از نوع مطالعات موردی[1] است که به روش رویکرد اکتشافی با استفاده از روش تحقیق نظریه مبنایی در شهرستان سلطانیه انجام شده است. هدف این تحقیق بررسی و شناخت نظام بهره برداری مشاعی از قناتها و چالشهای این نظام در شهرستان سلطانیه است. جامعه مورد مطالعه، کنشگران نظام بهره برداری از 26 رشته قنات مشاعی در شهرستان سلطانیه بود. جمع آوری دادهها با مصاحبههای عمیق و نیمه ساختارمند با کنشگران در نظام بهره برداری مشاعی از قناتها در شهرستان سلطانیه صورت گرفت. روش انتخاب نمونهها به صورت هدفمند بود و مصاحبه با نمونهها تا مرحله اشباع نظری ادامه یافت.
تجزیه و تحلیل دادهها در روش نظریه مبنایی صورت گرفت. در مرحله کدگذاری باز 80 مفهوم استخراج شد و طی کدگذاری محوری 21 گزاره مقولهای ایجاد شد. درنهایت سه دسته موضوعی شامل عوامل زمینهای، چالشهای فرایندی و پیامدها به دست آمد. چالشهای فرایندی دارای سه محور کمآبی قنوات، موانع فنی و موانع انسانی است که متأثر از عوامل مختلف زمینهای هستند و همچنین این چالشها درنهایت پیامدهایی منفی برای کشاورزی و جامعه روستایی دارد. عوامل زمینهای نیز شامل عوامل طبیعی، ضعف تصدی گری دولت، ضعف زیر ساختی و ضعف تربیتی هستند.
<br clear="all" />
[1] case studyhttps://journal.asi.org.ir/article_46204_81008951eb62a397728979c8c6e3fd01.pdf