TY - JOUR ID - 46204 TI - نظام بهره ‌برداری مشاعی از قنات‌ها و چالش‌های آن در شهرستان سلطانیه JO - نامه انسان شناسی JA - JASI LA - fa SN - 1735-2096 AU - یعقوبی, جعفر AU - نجفلو, پریسا AD - عضو هیات علمی دانشگاه زنجان AD - دانشجوی مقطع دکتری رشته ترویج و آموزش کشاورزی، دانشگاه زنجان Y1 - 2019 PY - 2019 VL - 16 IS - 28 SP - 213 EP - 244 KW - نظام آبیاری KW - مدیریت آب KW - قنات KW - آب‌‌های زیرزمینی KW - کشاورزی DO - N2 - از گذشته تاکنون کشاورزان روش‌‌های متعددی برای مدیریت مشاعی منابع آب در کشاورزی ابداع و توسعه داده‌اند. بهره ­گیری از این تجارب، در چارچوب دیدگاه مشارکتی، می‌‌تواند حیات اجتماعی و اقتصادی منطقه را بازسازی و متحول کرده و برنامه‌های توسعه کشاورزی را به اهداف مطلوبشان نزدیک سازد. تحقیق کیفی حاضر، از نوع مطالعات موردی[1] است که به روش رویکرد اکتشافی با استفاده از روش تحقیق نظریه مبنایی در شهرستان سلطانیه انجام ‌شده است. هدف این تحقیق بررسی و شناخت نظام بهره‌ برداری مشاعی از قنات‌‌ها و چالش‌‌های این نظام در شهرستان سلطانیه است. جامعه مورد مطالعه، کنشگران نظام بهره ‌برداری از 26 رشته قنات مشاعی در شهرستان سلطانیه بود. جمع آوری داده­ها با مصاحبه­های عمیق و نیمه ساختارمند با کنشگران در نظام بهره ‌برداری مشاعی از قنات‌‌ها در شهرستان سلطانیه صورت گرفت. روش انتخاب نمونه‌ها به ‌صورت هدفمند بود و مصاحبه با نمونه‌ها تا مرحله اشباع نظری ادامه یافت. تجزیه‌ و تحلیل داده‌ها در روش نظریه مبنایی صورت گرفت. در مرحله کدگذاری باز 80 مفهوم استخراج شد و طی کدگذاری محوری 21 گزاره‌ مقوله‌ای ایجاد شد. درنهایت سه دسته موضوعی شامل عوامل زمینه‌ای، چالش‌های فرایندی و پیامدها به دست آمد. چالش‌های فرایندی دارای سه محور کم‌آبی قنوات، موانع فنی و موانع انسانی است که متأثر از عوامل مختلف زمینه‌ای هستند و همچنین این چالش‌‌ها درنهایت پیامدهایی منفی برای کشاورزی و جامعه روستایی دارد. عوامل زمینه‌ای نیز شامل عوامل طبیعی، ضعف تصدی ­گری دولت، ضعف زیر ساختی و ضعف تربیتی هستند. [1] case study UR - https://journal.asi.org.ir/article_46204.html L1 - https://journal.asi.org.ir/article_46204_81008951eb62a397728979c8c6e3fd01.pdf ER -