انجمن انسان شناسی ایران
نامه انسان شناسی
1735-2096
2717-347X
15
26
2018
08
23
آسیب شناسی خانوادههای جانبازان قطع نخاعی: یک مطالعه با رویکرد نظریه زمینهای
17
47
FA
قاسم
اویسی فردویی
کارشناس موسسه
oveisi@ut.ac.ir
جنگ دارای پیامدهای مثبت و منفی بسیار و یکی از پیامدهای منفی آن تلفات و خسارتهای انسانی است. در بین خسارتهای انسانی، جانبازان قطع نخاعی بجای مانده از جنگ به عنوان گروههای همواره در معرض خطر از توجه مضاعفی برخوردارند. جانبازان قطع نخاعی امروزه در زمینههای فردی، اجتماعی و خانوادگی با مسائل مختلفی مواجهاند و در این بین، موضوع خانواده و مسائل مرتبط با آن از مهمترین مسائل آنان است. فهم درست اینکه جانبازان قطع نخاعی بنا به شرایط خاص جسمی و ناتوانی و جایگاه ارزشی که آنان در جامعه ایران دارند، در زمینه ازدواج و تشکیل خانواده از چه الگویی پیروی کرده و تجربه زیسته آنان در این خصوص چیست، مستلزم اتخاذ روش مناسبی است و بنا به ماهیت و پیچیدگی موضوع، روش انتخابی در این پژوهش روش کیفی و مشخصا روش گراندد تئوری است. افراد مورد مطالعه 20 نفر از جانبازان قطع نخاعی در سه شهر تهران، قم و اصفهان هستند. یافتههای تحقیق نشان داد که سیر تشکیل خانواده توسط جانبازان قطع نخاعی در همسر گزینی و تشکیل خانواده در ابعاد مختلف از الگویی متفاوت با خانواده افراد عادی پیروی میکند. جانبازان قطع نخاعی در زمینههایی چون انگیزه ازدواج، همسریابی، مراسم عقد و عروسی، مشارکت والدین در ازدواج، مواجهه با رابطه جنسی و موضوع فرزند آوری از شیوههای خاص پیروی میکنند که در نهایت به نوعی از خانواده تحت عنوان خانواده اضطراری منتهی شده است.
ازدواج,جانبازان قطع نخاعی,تجربه زیسته,الگوی ازدواج,خانواده اضطراری
https://journal.asi.org.ir/article_35297.html
https://journal.asi.org.ir/article_35297_dded8d269ecfe1f3bf9a56bac49ac6c0.pdf
انجمن انسان شناسی ایران
نامه انسان شناسی
1735-2096
2717-347X
15
26
2018
08
23
بررسی جنبه های مردم شناسانه ی مار در فرهنگ کهگیلویه و بویراحمد (جنوبغرب ایران)
49
71
FA
ابراهیم
رایگانی
استادیار پردیس مرکزی دانشگاه نیشابور، گروه باستان شناسی
raigani.khalefe@gmail.com
مار به عنوان موجودی زنده در حیات طبیعی و مذهبی انسان از گذشتههای دور، مورد التفات فراوانی قرار گرفت. اهمیت این موجود از طریق مطالعات باستانشناسی در عصر ایلامی به اثبات رسیده است. این اهمیت در دوران معاصر و در فرهنگ جنوبغرب ایران و به طور اخص در کهگیلویه و بویراحمد تداوم یافت. تأثیر حضور مار در گورنگارههای عصر قاجار در این منطقه مشهود است. ساکنان این خطه در دو شیوه زندگی کوچروی و یکجانشینی بسته به نوع معیشت نگاه متمایزی نسبت به مار دارند. هدف از پژوهش پیشرو، واکاوی چگونگی نگرش به یک موجود زنده در ارتباط با انسان در گذشتهی نزدیک و همچنین فرهنگ جاری ساکنان کهگیلویه و بویراحمد است. براین اساس گورنگارهها به عنوان مدارکی ملموس از گذشته نزدیک و جنبههای شفاهی، روایی به عنوان بخش ناملموس این پژوهش به شمار میروند. در این فرهنگ مار نه به عنوان بخشی از حیات جانوری بلکه به عنوان یک عنصر تأثیرگذار در روند زندگی انسانی مورد توجه مردمان کهگیلویه و بویراحمد قرار گرفته است که بخشی از این تفکر ریشه در دوران گذشته دارد و برخی دیگر ناشی از خصوصیات روحی و روانی ساکنان این خطه میباشد که مار را به عنوان موجودی خطرناک، رازآلود و گاهی قابل احترام به شمار میآورند. در این پژوهش در کنار بررسی پیمایشی گورنگارهها به عنوان بخشی از دادههای ملموس مرتبط با موضوع پژوهش، نگارنده از طریق مشاهده مشارکتی و گاه مصاحبه به گردآوری و تحلیل اطلاعات حاصل از این روشها پرداخته است.
واژگان کلیدی: مار,کهگیلویه و بویراحمد,گورنگاره,فرهنگ روایی-شفاهی
https://journal.asi.org.ir/article_35306.html
https://journal.asi.org.ir/article_35306_b71b2e375b7659df4e9d7364d153655f.pdf
انجمن انسان شناسی ایران
نامه انسان شناسی
1735-2096
2717-347X
15
26
2018
08
23
تحلیل مفهوم "منفعت عمومی" در ساختار آگاهی اجتماعی (مورد مطالعاتی: دانشجویان دانشگاه تهران)
73
100
FA
حسین
طرهانی
کارشناس ارشد برنامه ریزی شهری،گروه شهرسازی، دانشکده معماری و شهرسازی، دانشگاه هنر، تهران، ایران.
tarhani.ht@gmail.com
ایمان
فدائی
کارشناس ارشد جامعه شناسی، گروه جامعه شناسی، دانشکده علوم اجتماعی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات تهران، ایران.
iman.idf@gmail.com
بیشک، مفهوم "منفعت عمومی" از آن زمان که اولین گروه از انسانها، تصمیم به زندگی جمعی گرفتند، تا تمدنهای امروز بشری که رشد روزافزون، آنها را روز به روز پیچیدهتر کرده مطرح بوده است. توزیع ناعادلانهی منابع، منافع عموم را در جوامع به خطر انداخته و به تعادل رساندن دیالکتیک نیازها- منابع در سکونتگاههای بشری، علیالخصوص در شهرها دغدغه اندیشمندان و البته بازوی اجرایی جوامع مدرن شده است. این پژوهش در مجموع تلاشی برای روشن ساختن مفهومی عملی برای تحقق منفعت عمومی اعضای یک جامعه میباشد. در حقیقت آنچه مد نظر این پژوهش قرار گرفته خصایص و زمینههای هستیشناسانه مفهوم منفعت عمومی است. در این مسیر، با بهرهگیری از روش تحقیق تلفیقی، نخست مفهوم منفعت عمومی در ساختار آگاهی اجتماعی به وسیله مدل سازوکار آگاهی اجتماعی مورد تحلیل کیفی و قیاسی قرار گرفته تا پیشنیازهای گریزناپذیر منفعت عمومی، برای تضمین پذیرش و بقای آن نزد اعضای جامعه کشف شود و نتایج در قالب چهار فرضیه مطرح شده سپس با روش کمی دستاورد حاصل در مرحله پیشین مورد آزمون قرار گرفته است. جامعه آماری مورد مطالعه دانشجویان دانشگاه تهران هستند که برای تعیین حجم نمونه از فرمول کوکران استفاده شده و بر این اساس 381 پرسشنامه توزیع و جمعآوری شده است. نتایج در محیط نرمافزار SPSS تحلیل شده و در ادامه چهار فرضیه به کمک آزمون پیرسون ارزیابی شدهاند. در نهایت، پیشنیازهای پذیرش آگاهانه و فعال مفهوم منفعت عمومی در افکار عمومی جامعه تفسیر شده است. به طور خلاصه نتایج نشان میدهد که آن چیزی که میخواهد در جامعه ضامن منفعت عمومی باشد اول از همه باید از سوی تک تک اعضای سالم و معقول جامعه پذیرفته شود و در ارزیابی سود- زیان به زیان هیچ کس نباشد. منفعت باید از منبعی معتبر و میان سطحی نه دولتی و نه فردی صادر شود و در راستای گرایشات درونی آن جامعه و غالبا متضمن نظم و امنیت باشد. بدیهی است که دستیابی به این مهم، آرمانی میباشد و پیشنهاد این پژوهش تلاش برای گام برداشتن در این راستا تا حدامکان است.
منفعت عمومی,آگاهی اجتماعی,پیش نیازهای پذیرش آگاهانه و فعال,روش تحقیق تلفیقی
https://journal.asi.org.ir/article_35309.html
https://journal.asi.org.ir/article_35309_94c43159633f7c46400fe74a4896e1b5.pdf
انجمن انسان شناسی ایران
نامه انسان شناسی
1735-2096
2717-347X
15
26
2018
08
23
مفهوم مراقبت از والدین سالمند براساس تجربه زیسته مراقبین خانوادگی در تهران(یک مطالعه پدیدارشناختی)
101
134
FA
فریده
مجیدی خامنه
عضو هییت علمی پژوهشکده مردم شناسی، پژوهشگاه سازمان میراث فرهنگی و گردشگری
f_madjidi@yahoo.com
محمد صادق
مهدوی
عضو هیئت علمی دانشکده علوم انسانی و اجتماعی دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات
sms_mahdavi@yahoo.de
سالمندی به عنوان پدیده قرن اخیر با بروز مسایل اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی زیادی همراه گشته است. سالمندان به حمایت مراقبین خانوادگی یا اعضای خانواده خود سخت نیازمند هستند. از این رو مفهوم مراقبت و درکی که مراقبین خانوادگی از پدیده پرستاری از والدین سالمند دارند به جهت بررسی کیفیت و کمیت مراقبت بسیار مهم است. هدف از مطالعه حاضر تبیین این پدیده است. پژوهشگر با استفاده از روش رویکرد پدیدارشناختی هرمنوتیک با بکارگیری فن مصاحبه عمیق و ثبت گفتهها به تفسیر بیانات مشارکت کنندگان اهتمام ورزید. پرسش اصلی تحقیق، چیستی مفهوم مراقبت از نظر مراقبین خانوادگی و تاثیرات اجتماعی و فرهنگی و اقتصادی بر نحوه مراقبت است. 16 خانواده از مشارکتکنندگان در امر مراقبت از والدین سالمند ساکن در ناحیه شهران(شمالغرب تهران) با بکارگیری روش گلوله برفی انتخاب و مورد پرسش واقع شدند. پژوهشگر با ثبت بالغ بر دویست متن مصاحبه با مشارکتکنندگان و تفسیر آنها 440 واحد معنایی، 31 درونمایه فرعی و در نهایت 9 درونمایه اصلی استخراج نمود. در یک جمعبندی از درونمایهها، پژوهشگر دریافت که مراقبت از والدین سالمند تحت تاثیر عوامل فردی و غیرفردی متعددی می باشد و این عوامل باعث میگردد مراقبین خانوادگی با توجه به تفاوت ادراک، عملکردهای مختلفی داشته باشند. برخی مراقبت را تجربه مثبت و برخی تجربهای منفی قلمداد نموده در نتیجه، اضطراب بیشتری را تحمل مینمایند که در کیفیت و کمیت مراقبت تاثیر منفی داشته، برای سلامت و رفاه ایشان پیامدهای منفی دارد
کلیدواژه ها: مراقبین خانوادگی,والدین سالمند,پدیدارشناسی هرمنوتیک,مراقبت
https://journal.asi.org.ir/article_35310.html
https://journal.asi.org.ir/article_35310_b08cf3ac2bc30926e6f657c74ceb4302.pdf
انجمن انسان شناسی ایران
نامه انسان شناسی
1735-2096
2717-347X
15
26
2018
08
23
انبارهای ذخیره غلات در شهرستان بدره: کارکردهای آشکار و پنهان
135
156
FA
خداکرم
مظاهری
عضو هیئت علمی گروه باستانشناسی دانشگاه آزاد ایلام
kh.mazaheri@yahoo.com
رضا
حقیقی
دانشگاه آزاد اسلامی واحد ایلام،گروه مردم شناسی
rezahaghighy@yahoo.com
ذخیره غلات و سایر مواد غذایی برای مصارف بلندمدت، همواره جایگاه مهمی در اقتصاد سنتی کشاورزان داشته است، در حالی که به نظر میرسد این مسئله در میان کوچ نشینان ایران نقش چشمگیری نداشته است. در بررسیهای باستانشناسی شهرستان بدره در استان ایلام دو مجموعه انبارهای ذخیره مواد غذایی در محل چراگاه زمستانی عشایر کوچرو شناسایی شده است. به نظر میرسد که بیشتر انبارها جهت ذخیره-سازی گندم و بلوط ساخته شدهاند. با توجه به سابقه زندگی کوچروی در این ناحیه و نیز وضعیت جغرافیای زیست محیطی منطقه، ساخت و پیدایش سازههایی از این قبیل در این ناحیه بی سابقه بوده و گویای رخداد تغییر تأثیرگذاری در روند زندگی عشایر منطقه است. از این رو، تحقیق حاضر با هدف پرداختن به چگونگی شکلگیری سازههای مذکور طراحی شد. در این تحقیق سعی شده تا با بررسی داده-های باستانشناسی و منابع اسنادی موجود، زمینههای شکلگیری انبارهای مذکور مورد بحث و کنکاش قرار گیرد. یافتهها حاکی از این است که این انبارها در زمان پهلوی اوّل و همزمان با قشونکشیها و سرکوبهای نظامی و اسکان اجباری کوچندگان ساخته شده و به نظر میرسد که مهمترین انگیزه از ساخت این انبارها غلبه بر شیوه زندگی جدید کوچندگی اجباری و مشکلات و مسائل پیامد آن بوده است. این انبارها بازگو کننده شرایط جدید زمان پهلوی اوّل است که در این هنگام زندگی عشایر منطقه را تحت تأثیر قرار داد. ورود کشور به جنگ جهانی دوّم، هرج و مرج ناشی از آن و ترس از وقوع قحطی در این زمان که دامنگیر قسمتهای وسیعی از کشور شده بود، بر دامنه مشکلات عشایر یکجانشین شده افزود. در نتیجه، شکلگیری انبارهایی از این قبیل گویای شرایط سخت و جدید اجتماعی اقتصادی عشایر یکجانشین شده در این دوره است.
انبار,غلات,شهرستان بدره,پهلوی اول,کوچ نشینان
https://journal.asi.org.ir/article_35311.html
https://journal.asi.org.ir/article_35311_01ef0dd8f1304d43c580e1932afdf627.pdf
انجمن انسان شناسی ایران
نامه انسان شناسی
1735-2096
2717-347X
15
26
2018
08
23
مطالعه مردم شناختی نظام غذایی عشایر استان ایلام
157
183
FA
منصور
منصوری مقدم
دانشجوی دکتری مردم شناسی دانشگاه تهران (نویسنده مسئول)
m.moughadam@gmail.com
یارمحمد
قاسمی
هیئت علمی دانشگاه ایلام
ym_ghasemi2004@yahoo.com
غذا و چگونگی تامین آن همیشه مهمترین نگرانی انسان بوده زیرا در طول تاریخ مسئله غذا و چگونگی تامین آن یک نیاز مبرم برای بقای آدمی بوده است. این نظام تدارک غذا شامل مجموعه شیوهها و وسائل محسوس و غیر محسوسی است که در هر فرهنگی جهت تولید، نگهداری و توزیع غذا و مواد خوراکی مورد بهره برداری قرار گرفته است. در این مقاله سعی بر این است که پس از روشن کردن مفهوم غذا در میان جامعه عشایری استان ایلام به ویژگیهای نظام تدارک غذا پرداخته شود. سوالی که در این نوشتار به دنبال پاسخگویی آن هستیم این است که آیا نظام غذایی عشایر استان ایلام تحت تاثیر شیوه زیست کوچندگی و سایر مشخصههای این نوع از فرهنگ است؟ نظام غذایی و مواد خوراکی مورد مصرف عشایر کوچنده به دلیل شرایط و اقتضائات زندگی کوچندگی و سازگاری و انطباق با آن شرایط، دسترسی محدود به منابع و مواد غذایی در مناطق روستایی و شهری، نبود امکانات نگهداری و فاسد شدن مواد غذایی و از همه مهمتر رفتارها و عادات غذایی رایج در میان آنها از محدودیت و سادگی خاصی برخوردار است لذا شاهد نظام غذایی و نظام آشپزی متنوع و پیچیدهای در بین این گروه از جامعه نیستیم. با این وجود، این شیوه با سبک زندگی آنها سازگار و منطبق است.
غذا,نظام غذایی,نظام معیشتی,عشایر ایلام
https://journal.asi.org.ir/article_35312.html
https://journal.asi.org.ir/article_35312_3d4909837a8fa7efd1edb610b7f307cd.pdf