موزه‌ها و هویت‌ها، تحلیلی مردم‌شناختی از بازدید موزه

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 کارشناس ارشد مردم‌شناسی

2 کارشناسی ارشد جامعه شناسی،کارشناس اداره میراث فرهنگی استان لرستان

چکیده

موزه‌ها عامل قدرتمندی برای ایجاد و انقال معانی، و تغییر باورهای پیشینی است، که دارای منشاء و خاستگاه‌های متفاوتی مانند: تجربیات رودرو، رسانه، نوشته و روایات در مورد دیگران هستند و مبنایی برای پیش‌داوری‌های قومی هستند. این فرآیند تحت تأثیر اهداف و نیات طراحان، ویژگی‌های فیزیکی موزه، و زمینه اجتماعی و فرهنگی بازدیدکنندگان می‌توانند منجر به تولید معانی متنوعی شوند. موزه فلک‌الافلاک اطلاعاتی را درباره‌ی تاریخ و فرهنگ اقوام لک و لر به نمایش می‌گذارد. این که بازدیدکنندگان چه تصویر و معانی را در رابطه با مردم لرستان از این موزه اخذ کرده و این تصویر چه تأثیری بر درک آنها از هویت قومی و ملی دارد، حوزه تمرکز این مطالعه است. این مطالعه کیفی با رویکردی مردم‌نگارانه انجام شده و برای تحلیل پیام‌های ثبت شده از تکنیک‌های تحلیل داده‌های کیفی بهره گرفته شده است. تحلیل قلمرو، طبقه‌بندی تحلیلی و تحلیل مولفه‌ای از جمله تکنیک‌های به کار رفته در تحلیل پیام‌ها است. به علاوه برای رسیدن به اعتبار بیشتر نتایج تحلیل پیام‌ها، برای گردآوری داده‌ها از مشاهده مشارکتی و مصاحبه، و برای روشنی‌بخشی به سئوالات مطرح شده از تحلیل پیام‌ها و تطبیق یافته‌ها نیز بهره گرفته شده ‌است. برآیند این تحلیل‌ها، برداشت‌های بازدیدکنندگان را از هویت در دو سطح قومی و ملی، منعکس می‌کند. یافته‌ها حاکی از این است که مردم محلی با دیدن دانش و فرهنگ اجدادشان به فرهنگ و هویت بومی خود می‌بالند و بازدیدکنندگان غیربومی که دیدگاه تازه‌ای را نسبت به اقوام لک و لر کسب کرده‌اند، به هویت و تاریخ لرستان به عنوان بخشی از هویت ملی خود افتخار می‌کنند. تجربه دیدار از موزه، تلقی بازدیدکنندگان را از هویت خود در سطوح مختلف ملی و قومی تغییر و استحکام می‌بخشد. مخاطبان بومی در نتیجه بازدید تعلق خاطر و رضایت بیشتری از هویت قومی خود احساس می‌کنند و بازدیدکنندگان غیر محلی ضمن بیان تغییر ایجاد شده در دیدگاه خود نسبت به مردم لرستان، آن را مایه مباهات خود و بخشی از هویت ملی خود تفسیر می‌کنند. همچنین تمایز جنسیتی بازدیدکنندگان بر تفسیرهای متفاوت از صحنه‌های موزه تاثیرگذار بوده و موجب درک متفاوتی از جایگاه زن و مرد برای بازدیدکننده‌ها است.

کلیدواژه‌ها


- ادموندز، جان سیسیل (1371)، یاداشت­های لرستان. در دوسفرنامه درباره لرستان و رساله لرستان و لرها. ترجمه سکندر امان­الهی بهاروند و لیلی بختیار. تهران: انتشارات بابک.
- استوری، جان (1386)، مطالعات فرهنگی درباره فرهنگ عامه، ترجمه حسین پاینده، تهران: موسسه انتشارات اگاه.
- امیر احمدی، احمد (1373)، اسناد نخستین سپهبد ایران، به کوشش سیروس سعدوندیان، تهران: مطالعات تاریخ معاصر ایران.
- بوردیو، پی­یر (1390)، تمایز: نقد اجتماعی قصاوت­های ذوقی، ترجمه حسن چاوشیان، تهران: نشر ثالث.
- بی‌نام (1353)، سفرنامه خوزستان رضا شاه کبیر، تهران: مرکز پژوهش و نشر فرهنگ سیاسی دوران پهلوی.
- تروبتسکی، ولادمیر (1358)، نقش قبیله­های اسکان یافته، کوچ‌نشینان ایران در دوران نوین، ترجمه سیروس ایزدی، تهران: انتشارات بیگوند.
- چریکف، موسیو، (1379)، سیاحت‌نامه موسیو چریکف. ترجمه آبکار مسیحی به کوشش علی اصغر عمران. تهران: موسسه انتشارات امیر کبیر.
- دوبد، بارون (1371)، سفرنامه لرستان و خوزستان. ترجمه محمدحسین آریا. تهران: انتشارات علمی و فرهنگی.
- ظل‌السلطان، مسعود میرزا (1368)، سرگذشت مسعودی: خاطرات ظل­السلطان، به کوشش حسین خدیوجم، تهران: انتشارات اساطیر.
- قاضی مرادی، حسن (1391)، کار و فراغت ایرانیان، تهران: نشر کتاب آمه.
- مورتنسن اینگه دمانت (1377)، کوچ‌نشینان لرستان تاریخ فرهنگ مادی و گله چرانی در غرب ایران. ترجمه محمدحسین آریا. تهران: انتشارات پژوهنده.
- واعظ، نفیسا (1388)، سیاست عشایری دولت پهلوی اول، تهران: نشرتاریخ معاصر ایران.
Alpers, Svetlana )1991(, "The museum as a way of seeing", in Exhibiting cultures: The poetics and politics of museum display, Ivan Karp and Steven D Lavine (eds), Pp. 25-32, Washington D.C.: Smithsonian Institution Press.
Appadurai, A. (1986), Introduction: Commodities and Politics of Value. In The Social Life of Things: Commodities in Cultural Perspective, Arjun Appadurai, (ed.), Pp. 3-62. Cambridge: Cambridge University Press.
Bourdieu, Pierre, Darbel, Alain, Schnapper (1997),  The Love of Art, European Art Museums and Their Public, translated by Caroline Beattie and Nick Merriman, Polity Press: Cambridge.
-  Falk John Howard. ‎Dierking Lynn Diane (2013),  Museum Experience Revisited. Walnut Creek, Calif.: Left Coast Press.
-  Falk John Howard. ‎Dierking Lynn Diane(1992), The Museum Experience. Washington: Whalesback.
-  Falk John Howard. ‎Dierking Lynn Diane(2002), Learning From Museums: Visitor Experience and the Making of Meaning. Walnut Creek: Altamira.
Henning, Michelle (2006), Museums, Media and Cultural Theory, Issues in Cultural and Media Studies, Maidenhead: Open University Press.
-  Hooper-Geernhill Eilean (1999), (ed.) Museum, Media, Message. New York: Routledge.
-  Hooper-Geernhill Eilean(1994a), Education, Communication and Interpretation: Toward a Critical Pedagogy in Museum.in The Educational Role of the Museum (Leicester Readers in Museum Studies), Hooper-Greenhill, Eilean(ed), London and New York: Routledge.
-  Hooper-Geernhill Eilean(1994b), Museums and their Visitors, London: Routledge.
Karp, Ivan (1991), culture and representation. In Exhibiting Cultures: The Poetics and Politics of Museum Display, Karp, Ivan, Lavine Stiven D (eds.), Washington, DC: Smithsonian Institution Press.
-  Lambton, ANN. K.S. (1975). The Impact of West on Persia.In International Affairs 33 (1975): 12–25.
-  Lindauer, Margaret (2006). The Critical Museum Visito in New Museum Theory and Practice: An Introduction, Marstine, Janet C (ed.). Pp203-223 Oxford, Blackwell.
-  Macdonald, Sharon (2011), Collecting Practice, in A Companion to Museum Studies, Macdonald, Sharon (ed), Pp17- 33.  Oxford: Wiley-Blackwell.
-  Macdonald, Sharon, Silverstone, Roger (1999), Reweriting Museums’ Fiction: Taxonomic, Stories and readers’, in Representing the Nation: A Reader: Histories, Heritage and Museums, Boswell David, Evans Jessica (eds.), London: Roultedge.
-  Mason, Rhiannon (2005), Museums, Galleries and Heritage Sites of Meaning Making and Communication. In Heritage, Museums and Galleries, Gerard, Corsane (ed.), Pp200- 215. London and NewYork. Roultedge.
-  Mason, Rhiannon(2011), Cultural Theory and Museum Study, in A Companion to Museum Studies, Macdonald, Sharon (ed), Pp17- 33.  Oxford: Wiley-Blackwell.
Nzewunwa, Nwanna (1994), the Nigerian Teacher and Museum Culture. In The Presented Past: Heritage, Museums. And Education, Peter G. Stone, Brian L. Molyneaux (eds.), pp. 283-289, London and New York: Routledge.
-  Said, Edward W (2001), Orientalism, Western Conception of the Orient. India. Penguin Books India.